ПИК-тердің орнына МИБ-тердің құрылуы: артықшылықтары қандай?

Алматы. 1 желтоқсан. Kazakhstan Today - Мемлекет басшысы өзінің "Сындарлы қоғамдық диалог - Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі" атты халыққа Жолдауында "Қуатты ел - Қуатты өңірлер" бағыты бойынша өңірлерді дамытудың маңыздылығын атап көрсетті. Соның ішінде, Қазақстан Президенті 2022 жылға қарай өңірлерді дамыту бюджеті 800 миллиард теңгеден асып кететініне тоқталып, әкімдерге жергілікті мәслихаттармен бірігіп, осы қаражаттың жартысын тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғырту ісін бірлесе қаржыландыруға және өңір тұрғындарының өзекті әлеуметтік мәселелерін шешуге бағыттауды қамтамасыз етуді тапсырған болатын. Сондай-ақ ол Қазақстанның технологиялық серіктестік орнату, мәлімет орталықтарын құру, мәліметтер транзитін дамыту, цифрлық қызметтердің жаһандық нарығына қатысу үшін ашық юрисдикция ретінде өзіндік брендке айналуы тиіс екенін айтқан еді. Бұл орайда, елімізде 2018-2022 жылдарға арналған "Цифрлық Қазақстан" мемлекеттік бағдарламасы жүзеге асырылып жатқанын да айта кеткен жөн. Мемлекет басшысының тапсырмасын және аталмыш бағдарламаны іске асыру аясында жаңғыртуды қажет етіп отырған тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында қандай шаралар қолға алынуда? Ортақ мүлкін күтіп ұстауға төлейтін қаражатының қайда жұмсалатынын көппәтерлі тұрғын үйлердің тұрғындары қалай қадағалай алады? Пәтер иелері кооперативтері (ПИК) қашан таратылады? Мүліктің меншік иелері бірлестігі қалай құрылады? "е-ПИК" пен "E-SHANYRAQ" ақпараттық жүйелері нені көздейді? Бұл туралы толығырақ Рrimeminister.kz-тің шолу материалында.

ПИК-тердің орнына МИБ-тердің құрылуы: артықшылықтары қандай?

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласын жаңғырту әрі көппәтерлі тұрғын үйлерді басқару тиімділігін арттыру мақсатында еліміздегі пәтер иелері кооперативтері таратылып, оның орнына Мүліктің меншік иелері бірлестігі құрылмақ. Бұл туралы "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" заң жобасында көрсетілген. "Бір үй - бір бірлестік - бір есепшот" қағидасы бойынша жұмыс істейтін мүліктің меншік иелері бірлестігі құрылуынан тұрғындар не ұтады? Бірлестік елімізде нақты қашан енгізіледі? Ол қалай жұмыс істейтін болады? Бұл туралы келесі мәліметтерді назарларыңызға ұсынамыз.

Бүгінгі күні тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы саласындағы өзекті проблемалардың бірі - көппәтерлі тұрғын үйлерді басқаруды, оның ішінде басқару нысандарының кең тараған түрі - пәтер иелері кооперативтерінің (ПИК) қызметін реттеу.

Қазіргі таңда тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы саласында орын алған өзекті мәселелерді жан-жақты шешу мақсатында "Қазақстан Республикасы кейбір заңнамалық актілеріне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" заң жобасы әзірленді. Заң жобасына сәйкес, тұрғын үй қатынастары және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында жұмыс істейтін субъектілерге (қатысушыларға) уәкілетті орган, жергілікті атқарушы органдар, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты дамыту орталығы, табиғи монополиялар субъектілері, мүліктің меншік иелері бірлестіктері, серіктестіктер, көппәтерлі тұрғын үйді басқарушылар, басқарушы компаниялар, сервистік қызмет субъектілері, пәтерлердің, тұрғын емес үй-жайлардың меншік иелері және өзге де субъектілер жатады.

Заң жобасының негізгі тұжырымы - әр көппәтерлі тұрғын үйде "бір үй - бір бірлестік - бір есепшот" қағидасы бойынша жұмыс істейтін мүліктің меншік иелері бірлестігі коммерциялық емес ұйымын құру болды. Мүліктің меншік иелері бірлестігі әрбір тұрғын үйді басқаруда дербес тәсілді қолдануды көздейді және тұрғындардың мүддесіне сай келетін басқару функцияларын атқару үшін құрылады. Мүліктің меншік иелері бірлестігінде тұрғындарды толғандыратын тұрғын үйге қатысты мәселелер көпшіліктің жалпы жиналысында шешіледі. Бұл ретте, көппәтерлі тұрғын үйді басқаратын басқару органын таңдау кезінде тұрғындар мүліктің меншік иелері бірлестігімен қатар, серіктестік құруға да құқылы және ортақ мүлікті күтіп ұстау үшін сервистік компаниялармен келісімшарт жасасу мүліктің меншік иелері бірлестігінің немесе серіктестіктің тікелей құзыретіне жатады.

Сондай-ақ жалпы жиналыс кезінде тұрғындар кондоминиум объектісін басқаруға және оның ортақ мүлкін күтіп ұстауға жұмсалатын шығыстардың бір жылға арналған сметасын бекітіп, оған өзгерістер мен толықтырулар енгізе алады. Кондоминиум объектісін басқаруға және оның ортақ мүлкін күтіп-ұстауға жұмсалатын пайдалану шығыстарының мөлшері осы белгіленген шығыстардың мөлшерінен алынады. Мұндай шығыстардың ең төменгі мөлшерін сол өңірдің ауа-райы жағдайларын, орташа жалақы мөлшерін т.б. ескере отырып, жергiлiктi атқарушы органдар анықтайтын болады.

"Қазақстан Республикасы кейбір заңнамалық актілеріне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Заң қабылданғаннан кейін қазір жұмыс істеп тұрған ПИК-тер өз жұмыстарын автоматты түрде тоқтата алады немесе заң жобасының өтпелі ережесіне сәйкес өз қызметін 2022 жылдың 1 шілдесіне дейін жалғастыра алады. Олар басқарушы және сервистік компаниялар ретінде қайта тіркеліп, мүліктің меншік иелері бірлестігімен келісімшарт жасасқан соң көппәтерлі тұрғын үйді басқару функцияларын атқара алады. Қазір аталмыш заң жобасы ҚР Парламент Мәжілісінің қарауында.

МИБ жұмысын үйлестіру және тексеру

Мүліктің меншік иелері бірлестігінің қызметін үйлестіруді және кондоминиум объектісін басқару және оның ортақ мүлкін күтіп ұстау жөніндегі ай сайынғы және жылдық есептерді Үй кеңесі тексеріп қарайды. Үй кеңесінің құрамына сол тұрғын үйдің жалпы жиналысында сайланған кемінде үш тұрғын кіреді. Сонымен қатар, Үй кеңесіне жалпы жиналыста өкілеттіліктер беру туралы шешім қабылданған жағдайда, ол басқару нысанын ауыстыруға және таңдауға құқылы.

Жалпы жиналыста тұрғындар ревизиялық комиссияны сайлауға құқылы. Бұл комиссия кондоминиум объектісін басқару және кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күтіп ұстау қызметіне бақылау жүргізетін, тұрғындар арасынан сайланған кемінде үш адамнан немесе ревизордан тұрады. Бұған қоса, жалпы жиналыста қабылданған шешімнің негізінде тұрғындар меншік мүлік иелері бірлестігінің жұмысын тексеру үшін сырттан аудиторлық қызмет көрсету туралы келісімшарт жасаса алады. Сонымен қатар, тұрғын үйді басқару органын меншік иелеріне тоқсан сайын есеп беруден ай сайын есеп беруге көшіру жоспарланған. Осы орайда, бірлестіктің шығыстары мен кірістерін толық көрсету үшін уәкілетті орган көппәтерлі тұрғын үйді басқару бойынша ай сайынғы есеп формасын әрбір шығыс түрін ашып көрсету арқылы толықтыра отырып, қайта бекітетін болады. Мұндай шаралар көппәтерлі тұрғын үйді сапалы басқару қызметін және оның ашықтығын қамтамасыз етуге ықпал етеді.

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласына осы және басқа да жаңашылдықтарды енгізуді мақсат етіп отырған "Қазақстан Республикасы кейбір заңнамалық актілеріне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" заң жобасын дайындау кезінде халықаралық тәжірибе жан-жақты зерделенді. Соның нәтижесінде көппәтерлі тұрғын үйді басқаруда мүліктің меншік иелері бірлестігін құру бойынша Германияның үлгісі басшылыққа алынды. Тұрғын үйлердің басқарудың германиялық үлгісі қаладағы әрбір тұрғын үйде мүліктің меншік иелерінің бірлестігін құру пәтер иелерінің өз үйін басқару және күтіп ұстау істеріне мүдделілігін арттыруға және осы функцияларды кәсіби басқарушы компанияларға, сервистік қызмет көрсетушілерге берудің ең оңтайлы жолы екенін көрсетті.

Тұрғын үйлерді жөндеуге қаражат жинайтын қордың құрылуы және МИБ тарифтері туралы

Қазіргі таңда ел өңірлеріндегі көппәтерлі тұрғын үйлерді басқарып отырған ПИК-тер үйді басқарумен қатар, сол тұрғын үйге ортақ мүлікті күтіп ұстау функцияларын қатар атқарып отыр. Мұның кемшілігі мынада: осы міндетті жүзеге асыру үшін қызметкерлер штаты (төраға, бухгалтер, сантехник, электрик т.б.) құрылады да, оған жалақы, әлеуметтік, медициналық сақтандыру жарналарын төлеу еріксіз тұрғындардың мойнына жүктеледі. Ал жаңа заңға сәйкес көппәтерлі тұрғын үйді басқару үшін мүліктің меншік иелері бірлестігіне тек бір адам - мүліктің меншік иелері бірлестігінің төрағасы немесе серіктестіктің сенімді өкілі жеткілікті және оның жалақысы тұрғындардың жалпы жиналысында келісіледі. Тұрғын үйді күтіп ұстау бойынша жұмыстарды жасалған келісімшарт негізінде кәсіби сервистік қызмет көрсетуші компаниялар (клинингтік, лифт жөндеу, бейнебақылау жүргізу және т.б.) жүзеге асырады, олардың қызмет ақысы атқарылған жұмыстар актісі негізінде төленетін болады. Осы себепті, мүліктің меншік иелері бірлестігі құрылғаннан кейін де тұрғын үйлерді басқару қызметіне тарифтер көтерілмейді.

"Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" заң жобасында қарастырылып отырған тағы бір жаңалық - тұрғын үйлерді толық жөндеуден өткізуге қаражат жинайтын арнайы қор құрылады. Қорды ҚР Үкіметі айқындайды. Қордың мақсаты - тұрғын үйлерді жөндеуден өткізуге, күрделі жөндеулер жүргізуге қажетті қаражат көзін жинақтау. Кондоминиум объектісінің ортақ мүлкіне күрделі жөндеу жүргізуге қажетті қаржыны жинау үшін мүліктің меншік иелері бірлестігінің төрағасы немесе серіктестіктің сенім білдірілген өкілі екінші деңгейлі банктердің бірінде жинақ есепшотын ашады. Бұл ретте, тұрғындар күрделі жөндеуге тиіс пайдалы алаңының 1 шаршы метрі үшін жинақ есепшотында жинауға ең төменгі міндетті сома 0,005 есе АЕК-ке дейін төмендетіледі (қолданыстағы көлемі - 0,02 АЕК). Көппәтерлі тұрғын үйдің ортақ мүлкіне күрделі жөндеу жүргізуге қажетті қаражаттың ай сайын төленуі тиіс мөлшері тұрғындардың жалпы жиналысында белгіленеді.

Ақпаратты пайдаланѓан жаѓдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігініњ материалдарына авторлық қ±қық.