02.09.2015, 16:48 4382

Жаӊа Еӊбек кодексініӊ жобасы еӊбек қатынастары барлық тараптарыныӊ мүдделер тепе-теӊдігін қамтамасыз етеді

Бұл туралы ҚР ДСИДМ-де өткен ҚР жаӊа Еӊбек кодексініӊ негізгі нормаларын түсіндіруге арналған брифингте ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму вице-министрі Біржан Нұрымбетов мәлімдеді

Астана. 2 Қыркүйек. Kazakhstan Today - Бұл туралы ҚР ДСИДМ-де өткен ҚР жаӊа Еӊбек кодексініӊ негізгі нормаларын түсіндіруге арналған брифингте ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму вице-министрі Біржан Нұрымбетов мәлімдеді, деп хабарлайды Kazakhstan Today агенттігініӊ тілшісі.

Ол Еӊбек кодексініӊ жобасы Мемлекет басшысыныӊ тапсырмасы Ұлт жоспары - бес институционалдық реформаны жүзеге асыру жөніндегі 100 нақты қадамын жүзеге асыру мақсатында дайындалғанын атап айтты (83 қадам).

Жаӊа Еӊбек кодексін дайындауға бизнес қауымдастықтардыӊ, Ұлттық кәсіпкерлер палатасыныӊ, республикалық және салалық кәсіподақтардыӊ, еӊбек заӊы саласы ғалымдарыныӊ, Халықаралық еӊбек ұйымы өкілдерініӊ және Дүниежүзілік банктіӊ мүдделерін қорғайтын сарапшылар қатысты. Жұмыс тобыныӊ 20-дан астам отырысы өткізілді.

"Жаӊа Еӊбек кодексініӊ тұжырымдамалық моделі тараптардыӊ мүдделер тепе-теӊдігін сақтай отырып, олардыӊ жауапкершілігі мен рөлін айқындап, жұмыс беруші мен қызметкердіӊ еӊбек қатынастарына мемлекет тарапынан араласуын шегін нақты анықтауды ұсынады.

Мемлекет жұмыскерлерге берілетін кепілдеме мен өтемақыныӊ еӊ төменгі деӊгейдегі еӊбек стандарттарын анықтап, жұмыс беруші тараптарыныӊ бұл міндеттемелерді орындауын қатаӊ бақылайтын болады.

Жұмыс беруші мен қызметкердіӊ еӊбек қатынастары көп жағдайда жалдау, кадрлардыӊ орнын ауыстыру, жұмысшыны жұмыстан босату, жұмыс уақыты, еӊбек шарттары мен оныӊ төлемақысы салаларындағы өзара келісім жасау және ұжымдық шарттардыӊ әлеуетін күшейте отырып, өзін-өзі реттеу қағидаларына сай жүзеге асырылатын болады", - деп хабарлады Біржан Нұрымбетов.

Сонымен қатар, вице-министр Кодекс жобасында жұмыс берушілер үшін жалдау, кадрлардыӊ орнын ауыстыру, қызметкерді жұмыстан босату, еӊбек шарттары мен оныӊ төлемақысын анықтау шараларыныӊ жеӊілдетілгенін атап өтті. Сондай-ақ, негізгі еӊбек кепілдемелері мен қызметкерлердіӊ құқықтары бекітіліп, оларды ұжымдық, жеке шарттар мен келісімдерді жасау және қызметкерлердіӊ құқықтары мен мүдделерін қорғайтын құралдар арқылы ұлғайту мүмкіндігі қарастырылған.

Қызметкерлердіӊ құқықтары мен мүдделерін қорғау мақсатында кәсіподақтардыӊ рөлі кеӊейтілді, оныӊ ішінде жақында қабылданған "Кәсіподақтар туралы" Заӊда қарастырылған мүмкіндіктер де есепке алынды.

Осылайша, юнионизация тәжірибесініӊ дамуына септігін тигізетін тараптардыӊ ұжымдық шарттар мен келісімдер жасаудағы қызығушылығы арта түседі.

Еӊбек қатынастарын ырықтандырудағы аталмыш модель ЭЫДУ стандарттарына сай келеді.

Кодекс жобасында қарастырылған негізгі жаӊа ережелер:

1. Еӊбек келісімініӊ шарттарын өзгерту шараларын жеӊілдету, әсіресе экономикадағы дағдарыс жағдайында.

Бұл новелла жұмыс беруші қызметкерлер санын қысқартудыӊ орнына толық емес жұмыс уақыты режимін енгізу және қызметкерлерді уақытша өзге жұмысқа ауыстыру тиімді болған жағдайдағы шарттарды қарастырады.

Мәселен, жұмыс орындарын сақтау мақсатында кәсіпорынныӊ жұмысы тоқтаған жағдайда (бір айдыӊ орнына) қызметкерлерді уақытша ауыстыру мерзімін анықтау ұсынылады. Сондай-ақ, жұмыс берушініӊ қызметкердіӊ келісімінсіз денсаулығына зиян тигізбейтін кез келген бос орынға ауыстыру (кәсіпорынныӊ жұмысы тоқтап тұрған жағдайда) құқығы қарастырылады.

2. Жұмыс берушініӊ бастамасымен еӊбек келісімін тоқтату негіздерініӊ тізімін кеӊейту (бұрынғысы 20, қазіргісі 25)

Жаӊа Еӊбек кодексініӊ жобасында жұмыс берушініӊ бастамасымен еӊбек шарты келесі жағдайларда бұзылады:

- қызметкердіӊ қауіпсіздік, еӊбекті қорғау болмаса өнеркәсіп қауіпсіздігі мәселелері бойынша білімін тексеруден өтпеуі қайталанған жағдайда;

- заӊды тұлға мүлкініӊ меншік иесі немесе заӊды тұлғаныӊ уәкілетті органыныӊ атқарушы орган басшысыныӊ өкілеттігін тоқтатуы, сондай-ақ меншік иесі немесе уәкілетті тұлға (орган) не заӊды тұлғаныӊ уәкілетті органы шешімімен тағайындалған (сайланған) өзге де қызметкерлер құзіреттілігініӊ тоқтатылуы туралы шешімі;

- қызметкердіӊ жұмыс берушіге белгісіз себептермен жұмыс орнында бір айдан астам уақыт болмауы.

Сонымен қатар, жұмыс берушініӊ бастамасымен "ұйымныӊ экономикалық жағдайыныӊ өндіріс, атқарылатын жұмыс, көрсетілетін қызмет көлемініӊ азаюы салдарынан нашарлауы" негізінде еӊбек шарттарын бұзу негіздемесі енгізілді.

Қолданыстағы Еӊбек кодексі (48 бап) бойынша жұмыс берушініӊ жұмыс көлемі азаюы себепті қызметкердіӊ еӊбек шарттарын өзгертілуі рұқсат етіледі. Тәжірибеде аталған себеп негізінде жұмыс беруші жұмысшылар санын бір айлық еӊбекақыныӊ орташа көлемінде төлемақыны төлеу арқылы (54 т. 1 бабы 2 тармақшасыныӊ негізінде "қызметкерлердіӊ штаты мен санын қысқарту") қысқартады.

Қазіргі таӊдағы дағдарыс жағдайында жұмыс берушініӊ қызметкерлер санын қысқарту шараларын қолдану ықтималдығыныӊ артуы ескеріліп, жоғарыда аталған негіздеме жеке көрсетілді. Сонымен қатар, еӊбек шартын бұзу келесі шарттарды бір уақытта сақтаған жағдайда мүмкін:

- құрылымдық бөлімніӊ (цех, бөлімше) жабылуы;

- қызметкерді басқа жұмысқа ауыстыру мүмкіндігініӊ болмауы;

- еӊбек шартын бұзуға негіз болған экономикалық себептері көрсетілген кәсіподақтыӊ кемінде бір ай бұрын берілген жазбаша ескертпесі.

Қызметкерлерге аталған негіздеме бойынша еӊбек қатынастарын бұзу кезінде айлық еӊбекақы мөлшерінде төлемақы төленетін болады.

Сонымен қатар, жұмыс берушіге зейнет жасына келген қызметкерлермен ҚР Заӊымен белгіленген, бұзу тәртібін нақты регламенттелген еӊбек шартын бұзу құқығыныӊ берілуі ұсынылады. Жұмыс берушіге жоғары деӊгейдегі кәсіптілік пен біліктілікке ие, оныӊ жұмысқа икемділігі мен денсаулығыныӊ жағдайын ескере отырып (мемлекеттік және азаматтық қызметкерлерге ұқсас), зейнет жасына жеткен қызметкерлермен жыл сайын еӊбек шартын ұзарту құқығы беріледі.

3. Жұмыс берушіге сынақтан өту мерзімін кез келген қызметкер санатына қою құқығын беру ұсынылады.

Бұл жаӊа ереже бірінші рет жұмысқа кіріскен 18 жасқа толмаған тұлғалар, ЖОО пен ТКБ-ніӊ мүгедек түлектері үшін сынақ мерзіміне тыйым салу бойынша жұмыс берушілер үшін мүмкіндіктіӊ болмауы себебінен туындады. Иртүрлі себептерді желеу еткен жұмыс берушілер аталмыш санаттағы азаматтарды жұмысқа қабылдамауға тырысады.

4. Физикалық мүмкіндігі шектеулі азаматтарды жұмысқа орналастыру бойынша шешім қабылдау үшін комплексті шаралар қолдану қарастырылады.

Мүгедектермен еӊбек қатынастарын ырықтандыру бойынша қолданыстағы Заӊға сәйкес жұмыс берушініӊ мүгедектерді жұмысқа алу міндеттемелерімен, олардыӊ жұмыс орындарын құралдармен (дене мен ағза функцияларыныӊ бұзылуы мен шектеулерін ескере отырып)арнайы жабдықтаумен, сонымен қатар оларға қосышма демалыс уақытын (15 күннен кем емес), қысқартылған жұмыс уақытын (аптасына 36 сағаттан көп емес) белгілеумен, шамадан тыс жұмысқа тартуға тыйым салумен реттеледі. Тәжірибеде жоғарыда аталған талаптар мүгедектерді жұмысқа орналастыруға толыққанды мүмкіндік бермейді.

Парламентте қарастырылып жатқан "Халықты жұмыспен қамту туралы" Заӊнамада жұмыс берушілерге қызметкерлердіӊ жалпы санынан 2-4% құрайтын мүгедектерді жұмысқа қабылдау үшін арнайы жабдықталған жұмыс орындарымен қамтамасыз етілген квоталарды енгізуді міндеттеу қарастырылады. Сонымен қатар мүгедектердіӊ жұмыс орнын қажетті арнайы құралдармен жабдықтауға арналған жұмыс берушініӊ шығындарын мемлекеттіӊ субсидиялауы ұсынылады.

Өз кезегінде, мүгедектерді шамадан тыс жұмыстарға жегуге тыйым салуды сақтау қарастырылады. Жұмыс уақыты мен қысқартылған жұмыс уақытыныӊ жалпы есебі (аптасына 36 сағаттан кем емес) өзгеріссіз қалады.

I және II топтағы мүгедектердіӊ қосымша демалысын 6 күнтізбелік күнге дейін қысқарту ұсынылады. Оны ұжымдық шарттар аясында ұзарту мүмкіндігі де қарастырылған.

Осылайша, жұмыс берушіге жүктелген белгілі жүктемені мемлекет, жұмыс беруші және кәсіподақтарға жауапкершілікті бөлу арқылы азайту нәтижесінде мүгедектерді жұмысқа орналастыру мәселелері шешімін табуға жол ашады.

5. Жаӊа Еӊбек кодексінде қызметкерлерге еӊбекақы төлеу мәселелері бойынша жұмыс беруші өз күшімен (жұмыс берушініӊ актілерін қабылдау арқылы) болмаса, қызметкерлер өкілдерініӊ бастамасымен (ұжымдық шарт жасасу негізінде) қызметкер жалақысыныӊ формасын, жүйесі мен көлемін таӊдау мәселелерін шешу жағдайы қарастырылған.

Осылайша, жұмыс берушілер мен қызметкерлер өкілдеріне түнгі уақыттағы, демалыс, мейрам күндеріндегі, сонымен қатар, шамадан тыс жұмыс істегені үшін төлемақы мөлшерін еӊбек және ұжымдық шарттар арқылы реттеу ұсынылады.

Аталған жұмыс түрлері үшін төленетін еӊбекақыны үстемелеп төлеу қызметкерлерді жұмысты орындауға ынталандырады. Мұндай жұмыстар тек қызметкердіӊ келісімімен ғана жүзеге асатындықтан, Кодекс ережелері қарастырылған нормалар шеӊберінен тыс жұмысқа жағдай жасамайды.

Аталған жаӊа ережелер қызметкерлердіӊ демалыс уақытын толыққанды пайдалануға септігін тигізіп, кәсіби аурулар мен өндірістік жарақаттанушылық қаупін азайтады.

6. Қоғамдық бақылау саласын күшейту ұсынылып отыр. Кәсіподақ ұсынатын қызметкерлер арасынан техникалық инспекторлар институтын құрып, олардыӊ еӊбек қауіпсіздігі мен оны қорғау бойынша тепе-теӊдік негізінде құрылатын өндірістік кеӊестер аясында құзіреттілігін қарастыру ұсынылады.

Аталған кеӊеске төмендегідей қызмет түрлерін жүктеу көзделген: еӊбекті қорғау талаптарын қамтамасыз ету мақсатында жұмыс берушілер мен қызметкерлердіӊ ортақ қызметін ұйымдастыру, жұмыс орындарындағы еӊбекті қорғау шарттарын тексеру, қызметкерлерге оныӊ нәтижесі туралы хабарлау

Өндірістік кеӊесті тепе-теӊ шарттар негізінде қызметкерлер өкілдері мен жұмыс беруші 2 жыл мезгілдік ротация негізінде басқаратын болады. Жұмыс беруші үшін өндірістік кеӊестіӊ шешімі міндетті болады.

ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігініӊ баспасөз қызметі

МӘТІННЕН ҚАТЕ ТАПТЫҢЫЗ БА?

Оны тінтуірмен таңдап, Ctrl + Enter пернелерін басыңыз.

тақырып бойынша жаңалықтар

Ең көп оқылғаны