Қазақстандық ғалымдар су тасқынын болжау жүйесі мен агрономға арналған планшет әзірледі
Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университетінің ғалымдары су тасқынын болжау жүйесін және агрономға арналған планшет әзірледі.
Сурет: ҚР БҒМ
Электрондық ресурс су тасқынын мониторингілеп, болжауға мүмкіндік береді. Жүйе инфрақұрылым объектілерінің цифрлық, координаттық және картографиялық деректерін қамтиды.
Шығыс Қазақстан облысында белгілі бір кезеңде өзендер арнасынан шығып, кенттер мен тұрғын үйлерді су басу қаупі туындайды. Сондықтан біздің алдымызда өзендердегі су деңгейін бақылау тиімділігін арттыратын және маусымдық су тасқынын болжауға мүмкіндік беретін кешенді ақпараттық-талдау жүйесін әзірлеу міндеті тұрды. Өзен гидравликасын және ықтимал су басу аймақтарын дәл модельдеу үшін біз MIKE бағдарламалық кешенін, сондай-ақ ArcGIS, QGIS, NextGIS заманауи геоақпараттық жүйелерін пайдаланамыз. Олар төтенше жағдайды болжау сапасын жақсартуға мүмкіндік береді. Нәтижесінде біз су тасқыны мен елді мекендерді су басудың алдын алу үшін қажетті толық ақпарат аламыз", — деп атап өтті ШҚТУ ғалымы, PhD докторы Маржан Тогузова.
Сондай-ақ университет ғалымдары агрономға арналған планшет жасап шығарды. Технология агрономдарға ауылшаруашылық алқаптарындағы жағдайды бақылауға мүмкіндік береді, соның негізінде ықтимал тәуекелдерді ескеріп, экономикалық тиімді шешімдер қабылдауға болады.
Агрономға арналған планшет" қосымшасы бұл үйде де, далада да жұмыс істеуге арналған әмбебап қосымша. Бұл ауылшаруашылық жұмыстарында портативті электрониканың артықшылықтарын пайдалануға мүмкіндік береді. Өрістер тарихы, карталар, анықтамалықтар және басқа құжаттардың мұрағаттарда сақталуы мамандардың шешім қабылдау процесін жеңілдетеді. Қосымшада сондай-ақ ауыл шаруашылығы алқаптарының жай-күйі туралы ақпарат және егіс жұмыстарын одан әрі жоспарлау жөніндегі ұсынымдар бар", — деді техника ғылымдарының докторы Валентина Колпакова.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
тақырып бойынша жаңалықтар
2026 жылғы ҰБТ-ның шекті балдары белгілі болды
Сурет: instagram/bilim_jane_gylym
Ұлттық тестілеу орталығы келер жылғы ҰБТ-ның шекті балдарын жариялады, деп хабарлайды Inform.kz.
Орталықтың мәліметінше, ҰБТ форматы: 5 пән (3 міндетті + 2 бейіндік).
Сонымен 2026 жылғы ҰБТ-ның шекті балдары төмендегідей болып белгіленді:
Математикалық сауаттылық — 10 тапсырма, шекті балл — 3;
Оқу сауатталығы — 10 тапсырма, шекті балл — 3;
Қазақстан тарихы — 20 тапсырма, шекті балл — 5;
1 бейіндік пән — 40 тапсырма, 50 балл, шекті балл — 5;
2 бейіндік пән — 40 тапсырма, 50 балл, шекті балл — 5.
Осыдан бұрын Қазақстанда ҰБТ форматы халықаралық стандарттарға сай жаңартылатыны анықталды.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Қазақстан ЖИ саласында мамандар даярлаудың кешенді жүйесін қалыптастырып жатыр
Сурет: gov.kz
Астанада "Digital Bridge 2025: Generative Nation" форумы басталды. Ол - өңірдегі жасанды интеллект пен цифрлық трансформация мәселелеріне арналған басты алаң. Алғашқы күннің маңызды шарасы - Мемлекет басшысының қатысуымен өткен Жасанды интеллектіні дамыту жөніндегі кеңес болды. Жиында адами капиталға инвестиция салу, халықаралық ынтымақтастық және ұлттық жасанды интеллект экожүйесін қалыптастыру мәселелері талқыланды, деп хабарлайды Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің баспасөз қызметінен.
Кеңесте ҚР Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек "Интеллектке инвестицияларды тарту: ЖИ дәуіріндегі кадрлық капиталды қалыптастыру" тақырыбында баяндама жасады. Ол Қазақстанның мамандар даярлау, зерттеу инфрақұрылымын дамыту және қазақ тілін цифрлық дәуірде ілгерілету стратегиясын таныстырды.
Қазақстанның Ғылым және жоғары білім министрлігі жасанды интеллектіні дамыту үшін қажетті кадрларды даярлаудың кешенді жүйесін құруды қолға алды. Бұл - Қазақстанның жасанды интеллектіні енгізу ісінде өңірлік көшбасшы ретіндегі орнын нығайтуға бағытталған қадам. Біздің стратегия институционалдық және академиялық базаға, халықаралық әріптестікке, инфрақұрылым мен зерттеу әлеуетіне, сондай-ақ ірі тілдік модельдерді (LLM) әзірлеуге негізделген. Қазіргі таңда Қазақстанда жүзеге асып жатқан шетелдік 40 филиалдың 12-сі ЖИ мен киберқауіпсіздік бағытында білім беру бағдарламаларын ұсынады. Олардың қатарында Кардифф университеті, City University of Hong Kong, Миннесота университеті, SeoulTech, Heriot-Watt, Coventry University Kazakhstan және Аризона университетінің филиалдары бар", - деді министр.
Министрдің айтуынша, бүгінде еліміздегі барлық университеттерде ЖИ бойынша міндетті курс енгізілген, ондаған жаңа білім беру бағдарламалары іске қосылған, AI-Sana ұлттық бағдарламасы жүзеге асырылып жатыр. Сондай-ақ студенттер мен оқытушылар инновациялық ЖИ-шешімдерді әзірлеуге белсенді қатысып келеді.
Маңызды шаралардың бірі ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің "AI-Sana: жоғары білімдегі ЖИ-трансформацияның драйвері" атты панельдік сессиясы болды. Оған әлемдік жетекші сарапшылар: Пол Ким (Дүниежүзілік банк), Пегор Папазян (TUMO), Олаф Грот (UC Berkeley, Cambrian Futures) және Гэвин Шаддик (Cardiff University) қатысты. Қатысушылар AI-Sana бағдарламасының жаңа буын мамандарын даярлаудағы, цифрлық кәсіпкерлікті дамытудағы және халықаралық тәжірибені Қазақстанның жоғары білім жүйесіне енгізудегі рөліне тоқталды.
Digital Bridge 2025 форумы Қазақстанның жасанды интеллект саласында өңірлік көшбасшы әрі мемлекет, бизнес, ғылым мен халықаралық әріптестерді біріктіретін ашық пікірталас алаңы ретіндегі мәртебесін тағы да айқындады.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Алматы әкімі әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың ғылыми инфрақұрылымымен танысты
Сурет: gov.kz
Алматы қаласының әкімі Дархан Сатыбалды әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіне барып, негізгі ғылыми орталықтармен, инновациялық жобалармен және кампусты дамыту жоспарымен танысты, деп хабарлайды Алматы қаласының әкімдігінің баспасөз қызметінен.
Ең әуелі қала басшысына Farabi Hub инновациялық өнімдер мен жоғары технологиялық жобалар орталығы көрсетілді. Ауданы 5 000 шаршы метр болатын бұл ғылыми-зерттеу алаңы студенттерді, зерттеушілерді және кәсіпкерлерді біріктіріп, креативті индустрия, жасанды интеллект және стартап саласындағы жобаларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Дархан Сатыбалдының айтуынша, жастарға мүмкіндік беру мен ғылыми әзірлемелерді нақты экономикаға енгізу қаладағы басты басымдықтың бірі.
Әрі қарай әкім заманауи өндіріс пен жасанды интеллект технологиясына негізделген бес инновациялық платформаны қамтитын робототехника орталығының жұмысымен танысты. Бұл орталық студенттерге озық технологияларды меңгеруге және жаңа шешімдер әзірлеуге жол ашады.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде ғылым мен білімді дамыту үшін барлық жағдай жасалған. Мұнда іргелі ғылым мен инновация тоғысып, жаңа идеялар дүниеге келеді. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің соңғы Жолдауында жастарды қолдаудың, ғылымды дамытудың және жоғары оқу орындарының халықаралық бәсекеге қабілеттілігін арттырудың маңыздылығын ерекше атады. ҚазҰУ осы міндеттерді жүзеге асыруда көш бастап келеді", - деді Дархан Сатыбалды.
Әкім жаңа оқу ғимараттарының құрылысына да ерекше назар аударды. Жалпы аумағы 32 000 шаршы метр болатын үш жеті қабатты ғимаратта ғылыми зертханалар, дәрісханалар мен конференц-залдар, аудиториялар, сондай-ақ демалыс пен пікірталас алаңдары қарастырылған.
Дархан Сатыбалды Қытай ғылым академиясымен бірлесіп құрылған "Қашықтан зондтау технологиялары және олардың қолданылуы" атты қазақ-қытай зертханасына да барды. Мұнда Орталық Азиядағы жаһандық экологиялық және климаттық өзгеріс, соның ішінде қуаңшылық, жердің тозуы, су тапшылығы мен Каспий теңізінің тартылуы сынды тақырыптар зерттеліп жатыр. Зертхананың негізгі мақсаты - қоршаған ортаның жай-күйін бағалап, келешекке болжам жасауға мүмкіндік беретін ғылыми негіз құру.
Сапар соңы суперкомпьютерлер орталығына арналды. Оның өнімділігі 2 000 терафлопсқа тең, бұл Қазақстан мен Орталық Азияда теңдесі жоқ көрсеткіш. Сондай-ақ, ол әлемдегі ең мықты 600 суперкомпьютердің қатарына енген.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Жасанды интеллектті қолдану бойынша мұғалімдерге тегін оқыту жүргізілуде
Сурет: Depositphotos
Қазақстандық педагогтердің цифрлық құзыреттілігін арттыруға бағытталған оқыту басталды. Жаңа оқу жылы қарсаңында мұғалімдердің кәсіби даярлығын заманауи талаптарға сай жетілдіру мақсатында ҚР Оқу-ағарту министрлігіне қарасты "Өрлеу" біліктілікті арттыру ұлттық орталығы ЮНЕСКО-мен бірлесіп жаңа бағдарламаны іске қосты. Бағдарлама халықаралық тәжірибе негізінде әзірленіп, қазақстандық оқу жүйесіне бейімделген, деп хабарлайды Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі.
Оқыту барысында педагогтер:
- жасанды интеллект құралдарын тиімді әрі этикалық тұрғыдан дұрыс қолдануды;
- промпт жазу әдістерін;
- сабақ жоспарлау тәсілдерін;
- тестілер мен оқу материалдарын әзірлеуді;
- иллюстрациялар жасауды;
- оқу мазмұнын жетілдіру және оқушылардың қызығушылығын арттыру жолдарын меңгереді.
Бағдарлама жасанды интеллектіні педагогтің орнын алмастырушы емес, кәсіби қызметін жеңілдететін сенімді құрал ретінде қолдануға бағытталған. Ол мұғалімге шығармашылыққа көбірек уақыт бөлуге мүмкіндік береді.
Өрлеу" біліктілікті арттыру ұлттық орталығы ұйымдастырған бұл оқуға мұғалімдер сайты арқылы тіркеліп, LMS платформасында тегін қатыса алады. Бір аптаның ішінде 100 мыңға жуық адам қатысып, соның жартысына жуығы сертификат алды.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
1 қыркүйектен бастап еліміздің барлық мектептері мен колледждерінде отандық "ДосболLIKE" антибуллингтік бағдарламасы іске қосылады
Сурет: Depositphotos
Жаңа оқу жылынан бастап Қазақстанда алғаш рет барлық мектептер мен колледждерде балалар мен жасөспірімдер арасындағы буллинг оқиғаларын азайтуға, білім беру ұйымдарында қауіпсіз, қолдаушы және өзара құрметке негізделген орта қалыптастыруға бағытталған отандық "ДосболLIKE" профилактикалық бағдарламасы енгізіледі, деп хабарлайды Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігінің баспасөз қызметінен.
Бағдарлама балалардың әл-ауқаты индексінің қағидаттары мен халықаралық және отандық нормативтік-құқықтық актілерге сәйкес әзірленген және буллингке қарсы күрестегі үздік халықаралық тәжірибелерге сүйенеді.
Бағдарламаның апробациясы еліміздің 9 өңіріндегі 50 мектепте жүргізіліп, буллингтің алдын алу жүйелері құрылды. Апробация нәтижесінде ең тиімді тәжірибелер Астана, Алматы қалалары мен Абай, Жамбыл облыстарының мектептерінде байқалды.
Аталған мектептерде шағым → талдау → көмек жоспары → қадағалау үлгісі сәтті қолданылды. Бұл процесте арнайы антибуллингтік топтар мен кейінгі бақылау шаралары іске қосылды.
Біз "ДосболLIKE" бағдарламасын буллингтің алдын алудағы тұрақты құрал ретінде қарастырамыз. Апробация нәтижелері көрсеткендей, мұғалімдер, ата-аналар мен балалардың бірлескен қатысу жанжалдасу деңгейін төмендетіп, сенім мен сыйластық мәдениетін қалыптастырады және мектеп ортасын анағұрлым қауіпсіз әрі қолайлы етеді", - деп атап өтті ҚР Оқу-ағарту министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау комитетінің төрағасы Насымжан Оспанова.
Бағдарлама аясында мамандарды ауқымды даярлау көзделген. Қазірдің өзінде 2,5 мыңнан астам педагог, психолог және білім беру жүйесінің қызметкерлері оқытылды. Жыл соңына дейін бұл көрсеткішті 8 мыңнан астам маманға жеткізу жоспарланып отыр.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.