ҚР-да медициналық қызметкерлердің эмоционалдық күйіп қалуының алдын алу жобасы іске қосылады
Көбісі психоәлеуметтік табиғаттың салдарымен бетпе-бет келді: мазасыздық, депрессия, дүрбелең шабуылдары, эмоционалды сарқылу, жарақаттан кейінгі синдромның көріністері, осының бәрі адамды өмірдің әдеттегі ырғағынан шығарады.
НҰР-СҰЛТАН. 14 ҚАЗАН - Денсаулық сақтау вице-министрі Ажар Гиният "Ментальное здоровье и COVID-19" атты халықаралық ғылыми-практикалық конференциясына қатысты, оның барысында ковидтен кейінгі синдромның проблемалық мәселелері талқыланды, деп хабарлайды KAZAKHSTAN TODAY ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.
Денсаулық сақтау министрлігі ДДҰ-ның Қазақстандағы елдік кеңсесінің қолдауымен Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында медицина қызметкерлерінің эмоционалдық күйіп қалуының алдын алу бойынша пилоттық жобаны іске қосуда.
Коронавирустық пандемия жақында өзінің екінші жылдығын атап өтеді және осы кезеңде ол бүкіл әлемдегі адамдардың өмір салтын түбегейлі өзгертті. Көбісі психоәлеуметтік табиғаттың салдарымен бетпе-бет келді: мазасыздық, депрессия, дүрбелең шабуылдары, эмоционалды сарқылу, жарақаттан кейінгі синдромның көріністері, осының бәрі адамды өмірдің әдеттегі ырғағынан шығарады. Бұл ғалымдардың, соның ішінде әлемнің 100-ден астам елінің зерттеушілерін біріктірген үлкен коллабарациялық зерттеулерге қатысқан қазақстандық ғалымдардың зерттеулерімен расталады. Қалыптасқан жағдай планетаның көптеген тұрғындары үшін ауыр сынақ болды", – деді А.Гиният.
Ғалымдардың пікірінше, ұзаққа созылған астения, когнитивті бұзылулар аурудың орташа және ауыр түрлерінен кейін 50%-дан астам жағдайда байқалады. Ал орташа және ауыр дәрежеде ауырып жазылғандардың 1,5%-дан астамында деменция көрсетілген, есінің және психозының бұзылулары байқалған.
Алғашқы соққыны медицина қызметкерлері қабылдады, үлкен физикалық, эмоционалды жүктемелер олардың психикалық денсаулығына әсер ете алмады. Шетелдік зерттеушілердің пікірінше, респонденттердің 67%-ында эмоционалды сарқылу көріністері анықталды", - деп атап өтті вице-министр.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
тақырып бойынша жаңалықтар
"Shymbulak"-та қысқы маусым ашылды
Сурет: gov.kz
Алматыда қысқы туристік маусым басталды. Қала жыл бой туристік орталық ретіндегі мәртебесін нығайтып келеді, ал таулы аймақтарға қызығушылық жазда да, қыста да тұрақты түрде жоғары. 2025 жылы қаңтар-қараша айларында Іле-Алатау ұлттық саябағына 901 мың адам, ал қаңтар-қазан аралығында Shymbulak курортына 1,1 млн турист келген. 2025 жылдың жазында Shymbulak 450 мыңнан астам қонақты қабылдады. Бұл таудағы демалысқа деген сұраныстың жыл бойына жоғары екенін көрсетеді, деп хабарлайды Алматы қаласының әкімдігінің баспасөз қызметінен.
Қысқы кезеңдегі басты туристік нысан дәстүрлі түрде - 6 желтоқсанда маусымды ресми түрде ашқан Shymbulak тау-шаңғы курорты. Курорт Орталық Азиядағы жетекші бағыттардың бірі саналады. Өткен маусымда мұнда 1,5 млн адам келді, ал халықаралық басылымдар Shymbulak-ты әлемдегі ең үздік 5 тау шаңғысы бағыттарының қатарына енгізді.
Жаңа маусымда Shymbulak туристік белсенділік аясын кеңейтеді. Le Mont алаңында әр сенбі сайын күндізгі après-ski өтеді. Қазірдің өзінде Талғар, Жасыл Алаң, Ақ Аю және Ақбарсық трассалары ашық. Қосымша беткейлер мен Талғар асуынан түнгі сырғанау алаңдары ауа райы тұрақты суытқан сәттен бастап іске қосылады.
2025 жылдың үш тоқсанында Алматыға 563 мың шетелдік турист келді, ал жыл соңына қарай олардың саны 750 мың адамға дейін артпақ. Осы жағдайды ескере отырып Shymbulak қонақтарды қабылдауға толық дайын: бес ай бойы шаңғы маусымы, мазмұнды іс-шаралар бағдарламасы және таудағы демалысқа ыңғайлы инфрақұрылым ұсынылады.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Алаяқтар тактикасын өзгертуде: Жәбірленушілер өздері байланысқа шығады
Сурет: Depositphotos
Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасы Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің (бұдан әрі Комитет) Қылмыстық қауіп-қатердің және қоғамдық қауіпсіздіктің тәуекелдерін болжау орталығы интернет-алаяқтықтың жаңа түрі туралы ескертеді, деп хабарлайды ҚР Бас прокуратурасының баспасөз қызметінен.
Шетелдік дереккөздердің мәліметтері бойынша алаяқтар жаңа шабуыл толқынын іске қосып, жеткізу қызметтері, басқарушы компаниялар және банктер атынан хаттар мен SMS-хабарламалар жіберуде. "Авторизациядағы қате", "домофонды ауыстыру" немесе "есептегіштерді тексеру" деген сылтаумен қаскүнемдер азаматтарды олардың өздерін қайта қоңырау шалуға мәжбүрлейді.
Нәтижесінде, ештеңеден күдіктенбейтін тұрғындар кибералаяқтарға әлеуметтік инженерия құралдарын қолдануға жағдай жасайды.
Мыналарды ұсынамыз:
- сақтық танытып, беймәлім кіріс хат-хабарлар мен қоңырауларға сыни көзқараспен қарау;
- ұйымдардың ресми сайттарында көрсетілген телефон нөмірлеріне ғана қайта қоңырау шалу;
- екі факторлы аутентификацияны пайдалану;
- банк карталарының деректерін, SMS арқылы келетін бір реттік кодтарды және өзге де құпия ақпаратты үшінші тұлғаларға бермеу.
Қырағы болыңыздар, киберқауіпсіздік талаптарын сақтаңыздар.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
46 жалған диплом: дипломдар енді тек QR-код пен бірегей нөмір арқылы тексеріледі
Сурет: gov.kz
Қазіргі таңда интернет кеңістігінде жалған дипломдар туралы түрлі ақпарат кеңінен таралып жатыр. Құжаттардың заңсыз айналымының алдын алу мақсатында ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі 1991 жылдан бері берілген дипломдардың деректер базасын құрды, деп хабарлайды Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің баспасөз қызметінен.
Министрлік білім беру туралы құжаттардың өзіндік үлгісінің мазмұнына қойылатын негізгі талаптарды, сондай-ақ жоғары оқу орындары түлектеріне арналған осындай құжаттардың серияларын бекітті.
Дипломдар арнайы модуль арқылы бірегей нөмірлер мен QR-кодтар беру жолымен қалыптастырылады. Жүйеге қол жеткізу құқығы осы модульде тіркелген, ресми түрде жауапты университет қызметкерлеріне ғана беріледі.
Дипломдарды генерациялау "Жоғары білім берудің бірыңғай платформасы" (ЖББП) ақпараттық жүйесіндегі білім алушылар туралы деректер негізінде жүзеге асырылады. Егер білім алушы туралы ақпарат ЖББП-да болмаса, диплом нөмірін қалыптастыру мүмкін емес.
Өзіндік үлгідегі білім туралы құжаттарда генерацияланған бірегей нөмір мен QR-код болмаған жағдайда мұндай құжаттар жарамсыз деп танылады.
Сонымен қатар ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі және ҚР Ішкі істер министрлігі жалған дипломдарды дайындау және сату фактілерін тұрақты түрде бақылап, тоқтатып отырады. ҚР Қылмыстық кодексінің 385-бабына сәйкес жалған құжаттарды жасау немесе қолдану айыппұл салуға, түзеу жұмыстарына немесе екі жылға дейін бас бостандығын шектеу не айыруға әкеп соғады.
Бүгінгі таңда 46 жалған диплом және оларды заңсыз дайындаумен айналысқан 20 интернет-ресурс анықталды. Материалдар ІІМ мен МАМ-ға жолданды.
Сонымен қатар жоғары оқу орындары деректерді цифрландыру жұмысын жалғастырады, ал жұмыс берушілер дипломның түпнұсқалығын https://epvo.kz сервисі арқылы тексере алады. Дипломның электрондық нұсқасы электрондық үкіметтің ("Цифрлық құжаттар") мобильді қосымшасында да қолжетімді.
Жалған дипломдарды жасау немесе пайдалану заңмен қатаң жазаланатынын ескертеміз.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Сауда министрлігі әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары тізбесін кеңейту туралы бұйрық жобасын қоғамдық талқылауға шығарды
Сурет: Depositphotos
ҚР Сауда және интеграция министрлігі "Ашық НҚА" порталында Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Сауда және интеграция министрінің 2023 жылғы 11 мамырдағы №166-НҚ "Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының тізбесін бекіту туралы" бұйрығына өзгеріс енгізу жөніндегі бұйрық жобасын жариялады, деп хабарлайды Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрлігінің баспасөз қызметінен.
Бұйрық жобасында әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының қазіргі тізбесін кеңейту көзделген. Бұған дейін тізбеде 19 атау болса, жаңа жобада олардың санын 33-ке дейін арттыру ұсынады.
Бұйрық жобасына сәйкес жаңартылған тізбеге қызанақ, қияр, алма, сиыр еті сүйегімен, сүйексіз сиыр еті, тартылған ет, қой еті сүйегімен, жаңа немесе салқындатылған балық, мұздатылған балық, ультрапастерленген сүт, қаймақ, қатты ірімшік, қара шайды қосу көзделген. Әр позиция бизнес қауымдастықпен, кәсіпкерлер палатасымен және мемлекеттік органдармен қосымша талқылаудан өтеді.
Тізбені уақытша кеңейтудің негізгі мақсаты - халықтың күнделікті тұтынатын басты азық-түлік өнімдеріне қолжетімділігін арттыру және олардың бағасының тұрақтылығын қамтамасыз ету.
ӘМАТ тізбесін кеңейту - уақытша қолданылатын шара. Ол аталған тауарлардың бағасын қалыптастыру үдерісінің ашықтығын арттыруға және жоғары үстеме баға қоятын өнімсіз делдалдарды айналымнан шығаруға бағытталған. Бұл өзгерістер аталған тауарларды өндірушілер үшін өндіріс көлемін ұлғайту мен өндіріс қуатын кеңейтуге қосымша ынталандыру болады.
Тауарлардың ӘМАТ тізбесіне енгізілуі өндірушілер мен импорттаушыларды сауда желілеріне сыйақы мен ретробонустар төлеу міндетінен босатады. Бұл өз кезегінде тауарлардың түпкілікті бағасын төмендетуге және бизнестің қаражаттын өз қызметін дамытуға бағыттауына мүмкіндік береді.
Тізбеге енгізілген тауарларды өндірушілер мемлекеттік қолдаудың бірқатар шараларына, мәселен әлеуметтік маңызы бар тауарларды жеңілдетілген тарифпен тасымалдау, коммуналдық қызметтер бойынша бекітілген тарифтер, жеңілдетілген айналым қаражаты және өзге де қолдау құралдарына қол жеткізе алады.
Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының ұсынылып отырған тізбесі:
1. Бірінші сұрыпты бидай ұны
2. Бірінші сұрыпты бидай ұнынан жасалған бидай наны (пішінді)
3. Рожки (өлшеніп салынатын)
4. Қарақұмық жармасы (дән, өлшеніп салынатын)
5. Тазартылған күріш (домалақ дәнді, өлшеніп салынатын )
6. Картоп
7. Ас сәбізі
8. Пияз
9. Ақ қауданды орамжапырақ
10. Қызанақ
11. Қияр
12. Алма
13. Қант - құмшекер
14. Күнбағыс майы
15. Сүйегі бар сиыр еті
16. Сүйексіз сиыр еті
17. Тартылған ет
18. Сүйегі бар қой еті
19. Сүйегі бар жылқы еті
20. Жаңа ауланған немесе салқындатылған балық (таран, теңге балық, көксерке, шортан, сазан, ақсақа)
21. Мұздатылған балық (көксерке, минтай, хек, камбала, скумбрия, сазан)
22. Тауық еті (жамбасы, сирақ, тауық сан еті)
23. Тауық
24. 2,5% майлылықтағы жұмсақ қаптамадағы пастерленген сүт
25. Ультрапастерленген, стерилденген сүт
26. 2,5% майлылықтағы айран
27. Қаймақ
28. 5-9% майлылықтағы сүзбе
29. Қатты ірімшік
30. Сары май (тұзсыз, кемінде 72,5% майлылық, қоспасыз және өсімдік майларынсыз)
31. Тауық жұмыртқасы (I санат)
32. Қара шай
33. Ас тұзы ("Экстра" санатынан басқа)
Сауда және интеграция министрлігі барлық мүдделі азаматтарды, бизнес өкілдерін және сарапшыларды "Ашық НҚА" порталындағы бұйрық жобасын қоғамдық талқылауға белсенді қатысуға шақырады.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Алматыда жер сілкінді
Сурет: Depositphotos
Алматы халқы 4 қарашада шамамен 12:45-те жер сілкінісін сезді, деп хабарлайды Inform.kz.
Артынша тұрғындарға жер сілкінісі туралы ескерту келді.
Алматы қаласы аумағында жер сілкінісі", - делінген хабарламада.
ҚР ТЖМ "Сейсмологиялық зерттеу институты" ЖШС сейсмикалық станциялар желісі 2025 жылғы 4 желтоқсанда Астана уақытымен 12:45-те жер сілкінісін тіркеді.
Зардап шеккендер мен қираулар туралы мәлімет түскен жоқ.
Жер асты дүмпуінің ошағы Алматыдан оңтүстік-шығысқа қарай 277 шақырым жерде, Қытай аумағында орналасқан.
Сейсмологтардың мәліметінше, жер сілкінісінің магнитудасы MPV 6.7, тереңдігі – 5 шақырым.
Алматыда және облыстың бірнеше елді мекенінде жер сілкінісі MSK-64 шкаласы бойынша 2-3 балл деңгейінде сезілді.
Есептік қарқындылық (баллмен) төмендегідей болды:
- Алматы қаласы – 3 балл, 277 шақырым;
- Алматы облысы, Талғар қаласы – 3 балл, 271 шақырым;
- Алматы облысы, Қаскелең қаласы – 3 балл, 283 шақырым;
- Алматы облысы, Алатау (Жетіген) қаласы – 2 балл, 314 шақырым;
- Алматы облысы, Қонаев қаласы – 2 балл, 336 шақырым;
- Жетісу облысы, Жаркент қаласы – 2 балл, 374 шақырым;
- Жетісу облысы, Талдықорған қаласы – 2 балл, 444 шақырым;
- Жамбыл облысы, Шу қаласы – 2 балл, 476 шақырым.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Қазақстанда офтальмологиялық қызметке зейнетақы қаражатын пайдалану жойылды
Сурет: Depositphotos
Бәйтерек" холдингінің еншілес ұйымы - "Отбасы банк" АҚ хабарлайды: біржолғы зейнетақы төлемдері есебінен офтальмологиялық қызметтерді төлеуге арналған өтінімдерді enpf-otbasy.kz платформасы 2025 жылдың 4-ші желтоқсанынан бастап қабылдамайды, деп хабарлайды hcsbk.kz.
Осы күнге дейін жіберілген барлық өтінімдер жұмысқа қабылданып, белгіленген тәртіппен қаралады.
Өтінім қабылдауды тоқтату - Денсаулық сақтау министрлігінің БЖЗҚ емделуге пайдалану ережелеріне енгізген өзгерістерімен байланысты. Желтоқсанның үші күні тиісті бұйрық жарияланды. Жаңа ережелерге сәйкес, зейнетақы қаражатын стоматологияға да, офтальмологияға да пайдалануға рұқсат берілмейді.
Қазіргі уақытта банкте "офтальмология" бағыты бойынша жалпы сомасы 13,3 млрд теңге болатын 15808 өтінім бар. Оның ішінде:
- 5131 өтінім (4,6 млрд теңге) бойынша банк мамандары құжаттарды тексеріп жатыр;
- 10 677 өтінім (8,7 млрд теңге) бойынша клиенттерден қосымша құжат сұралуда.
Стоматология бойынша өтінімдер тоқтатылғаннан кейін офтальмологияға сұраныс күрт артты.
15 қыркүйекке дейін айына орташа 174 өтінім мақұлданса, шектеулер енгізілгеннен кейін бұл көрсеткіш 7 есеге, яғни 1 264 өтінімге дейін өсті.
Сонымен қатар, банк бірқатар күмәнді жағдайларды анықтады. Әртүрлі клиенттер бір офтальмологиялық клиникамен келісімшарт жасаса да, құжаттарда клиника әр қалада орналасқан түрлі мекенжайлармен көрсетілген. Тексеру барысында бұл мекенжайларда мұндай клиниканың жоқ екені белгілі болды.
Бірқатар бағыттар тоқтатылғанына қарамастан, азаматтар БЖЗҚ артық қаражатты әлі де маңызды және қымбат ем түрлеріне пайдалана алады. Атап айтқанда:
- орфандық (сирек) ауруларды емдеу;
- реконструктивтік және қалпына келтіру операциялары;
- радионуклидті және радио-йод терапия;
- радиохирургиялық ем;
- протондық терапия.
Айта кету керек, стоматология мен офтальмология - БЗҚ пайдалануға болатын медициналық қызметтердің тек шағын бөлігі ғана. Бағдарлама жалпы жұмысын жалғастырып, мыңдаған азаматқа денсаулыққа қатысты маңызды мәселелерін шешуге көмектесіп келеді.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.
Алматыдағы ауа сапасы туралы ресми деректерді тек Қазгидромет ұсынады
Алматыдағы атмосфералық ауаның жағдайы тек "Қазгидромет" РМК-ның бақылау бекеттерінен алынған мәліметтер негізінде жүргізіледі. Бұл қызметтің барлық құрылғысы сертификатталған, мемлекеттік тізімге енгізілген және міндетті тексеруден өткен, деп хабарлайды Алматы қаласының әкімдігінің баспасөз қызметінен.
Қала аумағында 16 стационарлық бақылау бекеті орнатылған. Осы бекеттердің деректері бойынша ауа сапасының көрсеткіштері қолданыстағы санитарлық-гигиеналық нормативтерге сәйкес қалыптастырылады.
Бұл ретте, түрлі жекеменшік немесе калибрленбеген құрылғылар тарататын ақпарат ресми болып саналмайды. Мұндай датчиктердің жарамды сертификаты жоқ, олар тексеруден өтпеген және мемлекеттік өлшеу құралдары тізіміне енгізілмеген. Сондықтан мұндай құралдардан алынған ақпаратты сенімді дерек ретінде қолдануға болмайды.
Қазгидромет мәліметінше, биыл 24-25 қарашада жоғары (10 ШРК-дан жоғары) және аса жоғары (50 ШРК-дан жоғары) ластану деңгейі тіркелмеген. Жекелеген бекеттерде кейбір заттар бойынша 1,0-2,1 ШРК шамасында бір реттік аздаған асу байқалды.
Қаладағы қазіргі түтін құбылыстары ауа райының қолайсыз метеорологиялық жағдайларымен қатар антропогендік факторларға да байланысты. Соның бірі инверсия, яғни жылы ауа қабаты төменгі суық қабатты жауып, тік бағытта ауа алмасуына кедергі келтіретін құбылыс.
Қарашаның желсіз ауа райы, көпжылдық бақылаумен салыстырғанда жоғары температура, жауын-шашынның болмауы және жылыту маусымының белсенділігі атмосферада зиянды заттардың жиналуына ықпал етеді. Ластаушы көздер жеке тұрғын үйлер, өндірістік нысандар және қала аумағында пайдаланылатын шамамен бір миллионға жуық автокөлік.
Бүгінде Алматының ауа бассейнін негізгі ластаушы - автокөлік көлігі (шығарындылардың 60%-ына дейін). Қалған бөлігі өнеркәсіптік кәсіпорындарға, жеке секторға және қатты отын пайдаланатын моншаға тиесілі. Сондықтан олардың әсерін төмендету бағытында нақты шаралар қабылдау қажеттілігі туындап отыр. Осы мақсатта Алматы қаласы әкімдігі тиісті жұмыстар жүргізіп, атмосфералық ауаны қорғау ережелерінің жобасын әзірледі. Бұл ережелер төмен шығарындылы аймақта автокөлік пайдалануға шектеулер енгізуді, үшінші санаттағы кәсіпорындардың экологиялық реттелуін және ауаға зиянды заттар шығарындыларын азайтуға бағытталған басқа да нормаларды қамтиды.
Ресми ақпарат көздеріне ғана сенуге шақырамыз.
Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.