14.10.2022, 15:08 33811

Ресей Қазақстанның орыс тілін ілгерілету жөніндегі ұсынысын қолдайды - Путин

Сурет: Ақорда

Астана. 14 қазан. KAZAKHSTAN TODAY - 14 қазанда Астанада өткен ТМД Мемлекет басшылары кеңесінің жиынында сөйлеген сөзінде Ресей президенті Владимир Путин Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Орыс тілін дамыту жөніндегі халықаралық ұйым құру туралы идеясын қолдайтынын айтты.

Ресей басшысы 2020 жылғы желтоқсанда ТМД мемлекеттерінің басшылары 2023 жылды ұлтаралық қатынас тілі ретінде орыс тілі жылы деп жариялау туралы шешім қабылдағанын еске салды.

Оның басталуына Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев ұсынған жаңа қызықты жобамен жақындап қалғанымыздың символдық мәні бар. Бұл – ТМД аясында орыс тілін насихаттайтын халықаралық ұйымның құрылуы. Әрине, біз бұл бастаманы іске асыруға барынша көмектесеміз", - деді Владимир Путин.

Ол әріптестеріне бұл қандай да бір дайындық емес, шын мәнінде Қазақстан Президентінің идеясы екенін айтты.

Бұл ұсынысты ол маған бұрын айтқан. Әрине, Ресей бұл бастаманы қолдамай тұра алмайды", - деді Владимир Путин.

Ол сондай-ақ Ресейдің Достастықтағы алдағы тақырыптық жылдарға арналған шешім жобасын қолдайтынын атап өтті: 2024 жыл еріктілер қозғалысы жылы, 2026 жыл денсаулықты қорғау жылы болады.

14 қазанда Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалығымен ТМД-ға мүше мемлекеттердің Мемлекет басшылары кеңесінің шағын құрамдағы отырысы өтті.

Ақпарат көзі: zakon.kz

Ақпаратты пайдаланған жағдайда Kazakhstan Today ақпараттық агенттігіне гиперсілтеме жасау міндетті. Kazakhstan Today Ақпараттық агенттігінің материалдарына авторлық құқық.

тақырып бойынша жаңалықтар

11.11.2025, 20:26 7441

Тегін дәрі-дәрмектерді сатқаны үшін қатаң шаралар қолданылады

Мемлекет басшысының бағаны қалыптастыру тетігін реформалау бойынша берген тапсырмасына сәйкес, Денсаулық сақтау министрлігі жүйелі жұмыстар жүргізуде. Соның нәтижесінде генерик препараттардың шекті бағасы түпнұсқалық дәрілердің құнынан 30%-ға төмендетілді. Бұл туралы Үкімет отырысында денсаулық сақтау вице-министрі Тимур Мұратов баяндады, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.

Вице-министрдің сөзінше Денсаулық сақтау министрлігінің халықты дәрілік заттармен қамтамасыз етудегі негізгі міндеттеріне қауіпсіз және сапалы дәрілік заттарға қолжетімділігі, баға реттеудің әділдігі, тек тиімді дәрілік заттарды пайдалануды арттыру, дәрілік заттар мен медициалық бұйымдардың айналым процестерін цифрландыруды қамтамасыз ету жатады.

Қазіргі таңда елімізде 10 мыңнан астам дәріхана ұйымдары жұмыс істейді, оның ішінде 2 700-і ауылдық жерлерде орналасқан. Шалғай елді мекендерде 11 жылжымалы дәріхана пункттері жұмыс жасайды. Ауыл тұрғындарына дәріханалардың қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін келесі жылы жаңадан ашылып жатқан ауылдық медициналық ұйымдар базасында дәріхана пункттерін ашу жоспарлануда. Бүгінгі күні 2 174 дәріхана тиісті дәріханалық тәжірибе (GDP) стандарттарына сәйкестігін растады.

Елімізде жалпы 20 476 дәрілік зат пен медициналық бұйым тіркелген, олардың 15%-нан астамы - қазақстандық өндірушілер үлесіне тиесілі. Ал, дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ұсынған "өмірлік маңызы бар дәрілер" (ЖФЛС) тізімінде елімізде отандық өнімдер үлесі 37%-ды құрайды. Биыл дәрілік заттарды Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) рәсімдері аясында тіркеу жұмыстары белсенді жүргізілуде.

Бұл тіркелген дәрілердің жалпы санын 60%-ға көбейтеді, олардың ішінде 300-ден астамы - қазақстандық дәрілер. Осы үрдісті жылдамдату үшін сараптамалық жұмыстардың құнын 90%-ға төмендету шаралары қабылданып, сараптама порталы әзірленді. Сонымен қатар өтініш берушілерге арналған Call-центр құрылды. Еуразиялық экономикалық одақ елдерінде тіркелген дәрілік заттар бойынша салыстырмалы талдау нәтижесінде Қазақстан нарығы көрсеткіштері өзге елдерден кем түспейді, бұл кең ассортименттің бар екендігін көрсетеді. Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың сапасы мен қауіпсіздігін бақылау мақсатында елімізде 2 зертхана жұмыс істейді. Биыл 1 723 дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарға жүргізілген сараптама нәтижесі бойынша 43 дәрілік заттарда сәйкессіздік анықталып, олар нарықтан алынып тасталды. Дәрілердің адам денсаулығына тікелей әсер ететіндігін ескере отырып, Министрлік дәрілік заттардың сапасы мен қауіпсіздігін бақылауды күшейтуде, жоспарға сәйкес тегін қамтамасыз ету шеңберінде сатып алынатын дәрілердің 100%-ы сараптамалық іріктеумен қамтылады. Сонымен қатар сараптама ұйымымен 3 500 дәрілердің тиімділігі мен қолдану барысындағы тәуекелдерін бағалап, олардың 20%-ында сәйкессіздік анықталды. Осыған байланысты өндірушілер тіркеу құжаттарына өзгерістер енгізіп, ал сындарлы жағдайларда препараттың тіркелуі уақытша тоқтатылды", - деп атап өтті вице-министр.

Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, Министрлік баға қалыптастыру тетігін реформалау бойынша жүйелі жұмыс жүргізуде. Атап айтсақ, маркетингтік және көлік шығындары алынып, генериктердің шекті бағасы түпнұсқалық дәрілердің құнынан 30%-ға төмендетілді және референттік елдер тізімі жаңартылды. Референттік талдау мақсатында 100-ден аса елдің өзекті бағалары бар халықаралық дерекқорға қолжетімділік қамтамасыз етілді. Жаңа баға қалыптастыру механизмі негізінде тегін медициналық кепілдендірілген көмек көлемі мен МӘМС шеңберінде дәрілік заттардың 2 900 сауда атауы, бөлшек және көтерме сауда үшін 4 900 атауы бойынша бағалар қайта қаралды.

Соңғы бірнеше ай ішінде дәрілер бағаларын салыстырмалы талдау нәтижесінде енгізілген баға реттеу механизмінің тиімділігі және халық үшін дәрілердің экономикалық қолжетімділігіне оң әсерін тигізді. 2025 жылы Бірыңғай дистрибьютор өткізген сатып алулар нәтижесінде 70,5 млрд теңге үнемделді. Үнемделген қаражат қосымша дәрі-дәрмек қажеттілігін сатып алуға бағытталды. Осы жылдың қазан айындағы бөлшек сауда желісін мониторингтеу нәтижесінде халық арасында сұранысқа ие препараттардың бағасы орта есеппен 11%-ға төмендеді.

Сонымен қатар вице-министр "Қазақтелеком" АҚ компаниясымен бірлесіп Naqty Onim мобильді қосымшасы арқылы дәрілік заттардың шекті бөлшек бағаларын көрсететін функционалы енгізілгенін атап өтті. Енді дәрі-дәрмектерді сату ережелері бұзылған жағдайда аталған мобильді қосымша арқылы министрлікке шағым түсіре алады. Республикалық бюджет есебінен амбулаториялық дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуге бөлінетін қаржы жыл сайын артуда, бұл көрсеткіш 2020 жылдан 2025 жылға дейін 48%-ға өсіп, 115 млрд-тан 262 млрд теңгеге дейін жетті.

Осы жылдың 10 айында 3 млн пациент жалпы сомасы 219,7 млрд теңгеге тегін дәрілік заттармен қамтамасыз етілді. Халықты дәрі-дәрмекпен үздіксіз қамтамасыз ету және медициналық ұйымдардың қоймаларын уақтылы толықтыру мақсатында Бірыңғай дистрибьюторда жалпы сомасы 21 млрд теңге көлемінде тұрақтандыру қоры құрылды.

Амбулаториялық дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету тізбесіне енгізілген өзгерістерге тоқталсақ, мұнда тек қаржыландыру көзі ғана өзгерді. Тегін мемлекетпен кепілдендірілген көмек көлемі пакетінен бірқатар созылмалы ауруларды МӘМС пакетіне көшуіне қарамастан, мемлекеттік кепілдіктер толық сақталып, қаржыландыру көлемі өзгеріссіз қалады. Қант диабеті, ревматоидты артрит, балалар сал ауруы және басқа созылмалы аурулары бар науқастар қажетті дәрілерді толық көлемде алатын болады.

Амбулаториялық дәрі-дәрмекпен тегін қамтамасыз ету көрсеткіші бойынша еліміз жоғары деңгейдегі елдердің қатарына жатады, жан басына шаққандағы шығын көлемі $50 доллардан асады.

Осы жылдың сәуір айынан бастап "Бірыңғай терезе" қағидаты бойынша композиттік қызмет енгізілді, оның шеңберінде:

дәрілер мен медициналық бұйымдарды сараптау және тіркеу мерзімдері 2 есеге қысқартылды;
жоғары реттеу жүйесі бар елдер үшін тіркеу мерзімі 15 жұмыс күніне қысқартылды;
дәрілер мен медициналық бұйымдардың шекті бағаларын тіркеу және Қазақстан ұлттық дәрілік формулярына енгізу рәсімдері жеңілдетілді.

Бүгінгі таңда, композиттік қызмет аясында 300-ден астам қызмет көрсетілді.

Тіркеу тетіктерін оңтайландыру нәтижесінде әлемдік өндірушілердің заманауи инновациялық дәрілерге қолжетімділікті қамтамасыз ету жұмыстары жалғасуда. Жалған (контрафактілік) дәрілік өнімдерді анықтау мақсатында 2024 жылдың шілде айынан бастап дәрілік заттарды таңбалау және қадағалау жүйесі енгізілген. Бүгінгі күні дәрілік заттар нарығының барлық қатысушылары таңбалау жүйесіне қосылған. Бұл қадағалау мен реттеу тиімділігін арттыруға ықпал етеді. Таңбалау жүйесін енгізу дәрілік заттардың айналым ашықтығын арттырып, олардың бөлшек саудасында салық түсімдерінің өсуіне оң әсер етті. Биыл бюджетке 24 млрд теңге салық түсімдерін алып келді. Таңбалау жүйесінің көмегімен тұрғындарға тегін берілген амбулаториялық дәрілердің жеке дәріханаларында сату фактілері анықталды. Анықталған заңбұзушылықтар бойынша Денсаулық сақтау министрлігінің Медициналық және фармацевтикалық бақылау комитеті мен Бас прокуратура бірлесіп жоспардан тыс тексерулер жүргізуде", - деп атап өтті вице-министр.

Министрлік осындай заңбұзушылықтарға жол берген субъектілерге қатысты қатаң шаралар қабылдайтын болады. Осы жылдың желтоқсан айында медициналық бұйымдар мен биологиялық белсенді қоспаларды таңбалау бойынша пилоттық жобасы басталады. Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың айналымы процестерін цифрландыру аясында дәрілерді жазып беру мен қамтамасыз ету бойынша жобалар да жүзеге асырылуда. Атап айтсақ, медициналық ақпараттық жүйелерінде электрондық рецепт жазу және дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету жүйелері интеграцияланды. Мұның нәтижесінде рецепт рәсімдеу және жазып беру тиімділігі едәуір артып, рецепт беру уақыты 2 есе қысқарды. Сонымен қатар "Әлеуметтік әмиян" жобасы аясында электрондық рецепт жазу жүзеге асырылуда, 708 медициналық ұйымда 10 млн астам рецепт қамтамасыз етілді. Рецепт жазу "e-Densaulyq", "Halyk", "БСК", "Face ID", SMS-код және басқа цифрлық тетіктер арқылы жүзеге асырылады.

Биыл қаңтар айынан бастап медициналық ұйымдардың "өз тарапынан" сатып алулары Электрондық қаржы орталығының веб-порталы арқылы электрондық форматқа көшірілді, бұл 11%-ға дейін үнемдеуге қол жеткізуге мүмкіндік берді. Министрлік бірлесіп төлеу тетігін қолдану арқылы амбулаториялық дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуді "орталықсыздандыру" бойынша жұмыс жүргізуде.

Бұл тетік ерікті түрде жүзеге асырылады және қосымша төлем тек пациенттің қалауы бойынша қарастырылады. Жеке дәріхана желілері арқылы бірлесіп төлеуді пайдалана отырып, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету тәртібі айқындалды. Жоба аясында пациенттерге өз қалауы бойынша дәрілерді таңдауға мүмкіндік беріп, жалпы алғанда 4 млн адамға дейін қамтамасыз етуді көздеп отыр.

Министрлік жасанды интеллектті дәрілік заттарды жоспарлау мен уақытылы жеткізу ісіне қолдануды жоспарлауда. Сондай-ақ жасанды интеллект жалған рецепттерді анықтау үшін пайдаланылатын болады. Таңбалау жүйесінде "жасанды интеллект - кеңесшісі" енгізіліп, ол нарық қатысушыларына таңбалау, айналым ережелері және заңнамалық талаптар бойынша автоматты түрде кеңес алуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар таңбаланған дәрілік заттардың қозғалысын мониторингтеу және талдау үшін болжамды аналитика енгізіліп, бұл айналымдағы тәуекелдердің алдын алуға мүмкіндік береді.

Министрлік тарапынан халықты дәрілік заттармен және медициналық бұйымдармен уақытылы, әрі үздіксіз қамтамасыз ету бойынша барлық қажетті шаралар қабылданып жатыр.

11.11.2025, 17:23 7441

Жер қойнауын пайдалану саласын цифрландыру қызметкерлердің әкімшілік жүктемесін 35%-ға төмендетті

Жасанды интеллект және цифрлық даму вице-министрі Мәлік Олжабеков Үкімет отырысында геология саласын цифландыру бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстар туралы баяндады, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.

Ол цифрлық трансформация шеңберінде жер қойнауын пайдалану саласындағы бизнес-процестердің реинжинирингі өткізілгенін атап өтті. Соның ішінде геологиялық және тау-кен телімдерін бөлу құжаттарын беру және қайта рәсімдеу үдерістері жетілдірілген.

Бұрын өтінімдер қағаз түрінде, азаматтардың жеке келуі арқылы қабылданатын. Мемлекеттік органдардың қызметкерлері басқа ведомстволардың деректерін қолмен тексеріп, салыстыратын, соның салдарынан мерзімдердің созылуы орын алатын. Мемлекеттік ақпараттық жүйелермен интеграция және деректерді автоматты тексеру тетіктері болмаған. Қазіргі уақытта бұл процесс толықтай автоматтандырылған және бірыңғай жер қойнауын пайдалану платформасы арқылы жүзеге асырылады. Біз қағаз құжат айналымынан интеграцияланған цифрлық экожүйеге көштік. Цифрландыру нәтижесінде рәсімдердің саны 45%-ға қысқарып, өтінім берушілерге түсетін бюрократиялық жүктеме азайды, ал қызметкерлердің әкімшілік жүктемесі 35%-ға төмендеді. Деректерді өңдеу жылдамдығы артты, координаттарды қолмен тексеру кезіндегі қателіктер жойылды. Мемлекеттік органдар мен жер қойнауын пайдаланушылардың өзара іс-қимылы толық цифрлық форматқа көшірілді. Платформаға 3 мыңнан астам жер қойнауын пайдаланушы қосылып, бұл салалық рәсімдердің бірыңғайлығын және жүйенің кеңейту мүмкіндігін қамтамасыз етті", - деді Мәлік Олжабеков.

Сондай-ақ вице-министр Astana Hub экожүйесінде геология және жер қойнауын пайдалану саласындағы стартаптар қарқынды дамып келетінін айтты. Олар өндіру тиімділігін арттыру және қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында цифрлық шешімдерді енгізуде. Жобалар қатарында:

Hard Code тау-кен операцияларын цифрлық жоспарлау және позициялау жүйесі;
AppStream өндірістік және басқарушылық процестерді автоматтандыруға арналған ERP-жүйесі;
Manul Technologies мұнай мен газ өндіруді оңтайландыруға арналған бағдарламалық-аппараттық кешен;
minePASS жер асты өндірісін басқару және қауіпсіздік жүйесі;
OAR тау-кен кәсіпорнының цифрлық қосымша көшірмесі, имитациялық модельдеу және VR/AR технологияларын қамтиды.

Салада 200-ден астам жаңа жұмыс орны ашылды. Бас компаниялардың бірі - NORDAL. Ол геологиялық барлау және өндіру процестерін мониторингтеу, талдау және оңтайландыруға арналған интеллектуалды платформаны құрды. Платформа нақты уақыт режимінде өндіріс нысандарынан деректер жинап, өңдейді, кен орындарын болжаудың дәлдігін арттырады, бұрғылау ерітінділерін басқаруды автоматтандырады және зертханалық әрі өндірістік жүйелердің деректерін біріктіреді.

NORDAL компаниясының клиенттері қатарында Schlumberger, Samruk Energy, Kazatomprom, TotalEnergies, Arx Minerals және басқа да ірі компаниялар бар. Astana Hub экожүйесінде осындай технологиялардың дамуы жер қойнауын пайдалануды және өндірістің тиімділігін арттырады. Intelligent Digital Solutions (IDS) компаниясы SCADA, ERP және аналитикалық құралдарды біріктіретін интеграцияланған жүйелерді жасайды. Олар кен орындары туралы деректерді басқарылатын көрсеткіштерге және практикалық шешімдерге айналдыруға мүмкіндік береді.

Платформаны енгізу нәтижесінде мұнай өндіру 10%-ға өсті, лифтинг шығындары баррельге $1,7-ден $1,2-ге дейін төмендеді. Smart Field Airankol тұжырымдамасы аясында өндірістік үдерістердің 70%-дан астамы автоматтандырылды.

IDS компаниясының негізгі шешімдеріне нақты уақыт режимінде деректерді бақылау және талдау, іс-шараларды жоспарлауға арналған предиктивтік аналитика, өндіру мен жөндеуді оңтайландыру, активтер мен персоналды басқару кіреді. Клиенттер қатарында Caspy Neft, Shubarkol Premium, УПНК, IC Petroleum бар. Геология саласы мен жер қойнауын пайдалануды цифрландыру табиғи ресурстарды тиімді басқарудың, рәсімдердің ашықтығының және инвестицияларды тартудың басты факторы болып отыр.

2021 жылдан бастап жерді қашықтықтан зондтау деректері негізінде Бас прокуратурасы үшін пайдалы қазбаларды заңсыз өндіру орындары анықталады. 2025 жылы мониторинг 46 ірі елді мекенді қамтыды. Заңсыз қазба орындары бойынша 1 845 орын анықталды, оның ішінде 72 жаңа, 109 тарихи аудан өзгерген және 1 664 тарихи өзгеріссіз қалды. Бұл табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануды және қоршаған ортаны қорғауды бақылаудың кешенді жүйесін қалыптастыруға мүмкіндік береді", - деді Мәлік Олжабеков.

Сондай-ақ жасанды интеллект және цифрлық даму вице-министрі Мәлік Олжабеков геология саласы мен жер қойнауын пайдалану саласында 58 мемлекеттік қызмет көрсетілетінін, қазіргі таңда олардың 56-сы, яғни 96%-ы, онлайн форматқа ауыстырылғанын, бұл өтінім берушілер үшін қызмет алуды едәуір жеңілдететінін атап өтті.

Өткен жылдың қорытындысы бойынша 6 459 қызмет көрсетілді, оның 5 340-ы, яғни 82%-ы, электрондық форматта берілген. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, цифрлық геоплатформалар мен жер қойнауын модельдеу жүйелері жер қойнауын пайдаланудың ашықтығын және инвестициялық тартымдылығын арттырады. Қазақстан да осы бағытта, аталған жүйелер мен платформаларды дамыта отырып, алға жылжып келеді.

Жасанды интеллект және цифрлық даму вице-министрі Мәлік Олжабеков ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігіне ұлттық геологиялық-геофизикалық деректер базасының толықтығын және жүйелі жаңартылуын қамтамасыз ету, ғылым мен бизнесті серіктеске тарта отырып, жер қойнауын цифрлық платформалар мен модельдеу технологияларын дамыту, сонымен қатар инвесторлардың сенімін арттыру және саланың тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін жер қойнауын пайдаланудың рәсімдерін болжамды және ашық ету маңыздылығы бойынша ұсыныстар айтты.

11.11.2025, 15:18 7636

Геология секторында инвестиция көлемі жыл сайын өсіп келеді - Өнеркәсіп министрлігі

Сурет: Depositphotos

Премьер-министр Олжас Бектеновтің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында геология саласын дамыту мен цифрландыру мәселесі қаралды. Осы бағытта атқарылып жатқан жұмыстар туралы Өнеркәсіп және құрылыс, Энергетика, Жасанды интеллект және цифрлық даму министрліктерінің, сондай-ақ Ұлттық геологиялық қызметінің басшылары баяндама жасады, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.

Өз кезегінде өнеркәсіп және құрылыс вице-министрі Иран Шархан Үкімет отырысында жер қойнауын пайдалану және геологиялық барлау саласындағы ахуал туралы баяндады. Ол қазір ел бойынша 103-тен астам түрлі пайдалы қазба және 10 мыңға жуық кен орны мемлекеттік есепке алынғанын, сондай-ақ, қолданыста 2,9 мыңнан астам лицензия және 250-ге жуық қатты пайдалы қазбалар бойынша келісім-шарт бар екенін хабарлады.

Мемлекет Басшысы өз Жолдауында геология саласын цифрлық жүйеге көшіру арқылы жаңа деңгейге жеткізу қажеттігін ерекше атап өтті. Осы міндеттерді жүйелі жүзеге асыру арқасында бүгінде сала жаңғыртудан өтуде. Геологиялық барлау жұмыстарының нәтижесінде алғаш рет 5 кен орыны мемлекеттік есепке алынды. Олар - Көк-Жон, Алтын-Шоко, Самомбет, Студенческий және Тақыр-Қалжыр кен орындары. Қор көлемі 98 тонна алтынға, 36 мың тонна мысқа, 11 миллион тонна марганецке және 1,3 миллион тонна фосфоритке артты. Президенттің тапсырмасы бойынша Қазақстанда елдің геологиялық-геофизикалық зерттелуін 2,2 млн шаршы шақырымға дейін кеңейту жұмыстары жүргізіліп жатыр. Бүгінде шамамен 2 млн шаршы шақырым аумақ зерттеліп отыр. Перспективті учаскелерді ерте анықтау және барлау тиімділігін арттыру мақсатында зерттеу жұмыстары неғұрлым нақты масштабта, яғни бір де елу мың (1:50 000) масштабында жүргізілмек. Аталған тәсіл бойынша 2026-2028 жылдары 100 мың шаршы шақырым аумақ зерттелетін болады. Одан кейін жыл сайын 30 мың шаршы шақырымнан қамтылады", - деді Иран Шархан.

Жұмысты жеделдету үшін 20 жобалық-сметалық құжаттаманы әзірлеуге Үкімет резервінен 240 млн теңге бөлініп, геологиялық түсірудің жаңа стандарттары бекітілгені атап өтілді. Аталған жұмыстарды Ұлттық геологиялық қызмет, "ЦентрГеолСъемка" ЖШС, Сатпаев атындағы Ғылыми‑технологиялық институт және тәжірибелі мамандардан құралған консорциум бірлесіп жүзеге асыруда. Жұмыс барысында "Тау‑Кен Самұрық" қатысуымен әуе-геофизикалық, геохимиялық және цифрлық технологиялар қолданылатын болады. Келесі жылға кешенді зерттеу мен сейсмо-барлауға шамамен 44 миллиард теңге қарастырылған.

Бүгінде Бірыңғай жер қойнауын пайдалану платформасын енгізу нәтижесінде сала ашық, басқарылатын және қолжетімді бола түсуде. Аталған платформада өтінім беруден бастап, лицензия алуға дейінгі толық цифрлық цикл қарастырылған. Жалпы платформада 22 мемлекеттік қызмет көрсетіледі, электронды аукциондар мен бонустарды онлайн төлеуге мүмкіндік беретін "электронды әмиян" сервисі іске қосылған. Биыл жүйеде 94%, яғни бес жарым мыңнан астам келісімшарт пен лицензия цифрландырылды, 730-ға жуық лицензия берілді, 4 аукцион өткізіліп, бонустан 45 миллард теңге бюджетке түсті. Сонымен қатар, енді лицензиялар мен келісімшарттар бойынша есептердің 89%-ы онлайн қабылданады. Осының арқасында міндеттердің орындалуы автоматты түрде бақыланып, тексерудің тиімділігі артты. Қазір Бірыңғай платформа арқылы 66 мыңнан астам геологиялық есепті онлайн алуға мүмкіндік бар. Сонымен қатар бастапқы геологиялық ақпаратты да цифрландыру жүргізілуде. Бүгінде оның 73%-ы электронды форматқа ауыстырылды, жыл соңына дейін 97%-ға жетпек. Ал толық цифрландыруды келесі жылы аяқтау көзделіп отыр", - деді Иран Шархан.

Оның айтуынша, көп көлемдегі деректерді жинақтап, талдау үшін жасанды интеллект қолданатын Big Data жобасы жүзеге асырылуда екен, ол Біріккен Араб Әмірліктерінің тәжірибесіне негізделген. Қазір пилоттық кезең аяқталып, жоба ресми түрде басталған және оны 2028 жылы толығымен аяқтау жоспарлануда. Нәтижесінде барлық геологиялық деректер цифрландырылып, бір жүйеге келмек. Жоба жер қойнауын пайдаланушы компаниялардың қаржысы есебінен жүзеге асырылуда.

Сондай-ақ геологиялық талдау сапасын арттыру мақсатында "Ұлттық геологиялық қызмет" базасында жаңа заманауи зертханалық кешен құрылып, ғылыми-технологиялық орталық ретінде қызмет атқаратын болады. Ол жобада зертханадан бөлек қор сақтау және керн қоймасы ғимараттары да қарастырылған. Бұл елімізде бірыңғай геологиялық деректер базасын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Бүгінде құрылыс жұмыстарына Астана қаласынан 4 гектар жер учаскесі бөлінді. Жоба құны - 14 млрд теңге. Зертханалық кешенді 2028 жылдың желтоқсан айында іске қосу жоспарлануда.

Жүргізіліп жатқан реформалар саланың ашықтығы мен тартымдылығын арттырып, инвестиция көлемінің жыл сайын өсуіне ықпал етуде. Бүгінгі таңда ірі инвестициялар геологиялық барлау жобаларын жүзеге асыруда табысты, тәжірибесі мол "Тау-Кен Самұрық" Ұлттық тау-кен компаниясы арқылы тартылып жатыр. Компания Fortescue, Esan сияқты ірі халықаралық серіктестерді тартып, 21 бірлескен кәсіпорын құрды. 72 миллиард теңгеден астам инвестиция салынды және 8 кен орны зерттеліп, мемлекеттік балансқа алынды. Қазіргі уақытта 5 пилоттық жоба - Жосабай, Құйрықтыкөл, Қаратас, Нұра-Талды, Солтүстік Қатпар және Жоғарғы Қайрақты учаскелерінде жұмыстар жүргізілуде. 2028 жылы бұл жобалар бойынша қорларды JORC стандартына сай есепке қою жоспарлануда. Осыған орай мемлекет мүддесін қорғау үшін "Тау-Кен Самұрыққа" жер қойнауын пайдалану бойынша басым құқық беру қарастырылуда", - деді Иран Шархан.

Вице-министр саланы реформалау жалпы оң нәтиже беріп отырғанын айтады. Осыған байланысты заңнаманы жетілдіру жұмыстары жалғасуда. Қазірде Жер қойнауын пайдалану кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заң жобасы әзірленіп, Мәжілісте қаралуда екен. Заң жобасы саланы әрі қарай дамытуға бағытталған негізгі жаңашылдықтарды қамтиды. Олар - жер қойнауын цифрлық пайдалану қағидаттарын бекіту, индустриялық-инновациялық қызмет субъектілеріне басым құқық беру, жасырын өндіру үшін жауапкершілікті күшейту, аукциондардан түскен бонустардың бір бөлігін геологиялық зерттеулерге бағыттау.

Заң жобасының Мәжілістегі бірінші оқылымы он екінші қарашаға жоспарланды. Министрлік сала тұрақтылығын нығайту мақсатында минералдық ресурстарды тиімді, сенімді және ашық басқаруды әрі қарай жалғастыратын болады.

11.11.2025, 14:16 7836

Олжас Бектенов теміржол вокзалын жаңғырту туралы: "Кейбір әкімдіктер құрылыс барысына бақылауды босаңсытып алған". Бірқатар тапсырма берілді

Үкімет отырысы барысында Премьер-министр Олжас Бектенов теміржол вокзалдарын жаңғырту және күрделі жөндеу тақырыбына жеке тоқталды, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.

Жұмыстар осы жылы басталғаны атап өтілді. Қысқа мерзімде мердігерлер айқындалды. Оларға да, әкімдіктерге де қолайлы толығымен жүзеге асырылатын құрылыс туралы шарттар жасалды.

Үкімет осы міндеттің уақтылы орындалуы үшін қажетті шаралардың барлығын қабылдады. Алайда кейбір әкімдіктердің құрылыс барысына бақылауды босаңсытып алғанын көріп отырмыз. Ақмола, Жетісу, Ақтөбе, Абай және Ұлытау облыстарында мерзімдердің бұзылу қаупі жоғары. Маңғыстау облысында бір вокзалдағы жұмыс кестеден кешігіп жатыр. Алматы қаласында "Алматы-1" вокзалын жаңғырту жұмыстары тым созылып кетті. Мұны әкімдіктердің жұмысындағы олқылық деп санаймын. Құрылыс жұмыстарының барлығы сапа талаптарын сақтай отырып, белгіленген мерзімде аяқталуға тиіс. Тапсырманың орындалуына жергілікті атқарушы органдардың бірінші басшылары тікелей жауапты болады", - деп атап өтті Премьер-министр Олжас Бектенов.

11.11.2025, 13:13 7961

Қазақстандықтар дәріханалардағы дәрі-дәрмек бағасының көтерілгеніне шағымдана алады

Сурет: Depositphotos

Премьер-министр Олжас Бектеновтің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету мәселесі қаралды. Бұл тақырыпта Денсаулық сақтау министрлігі мен "СК-Фармация" компаниясының басшылары баяндама жасады, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.

Мемлекет басшысының бағаны қалыптастыру тетігін реформалау бойынша берген тапсырмасына сәйкес, Денсаулық сақтау министрлігі жүйелі жұмыстар жүргізді. Оның нәтижесінде генерик препараттардың шекті бағасы түпнұсқалық дәрілердің құнынан 30%-ға төмендетілді. Реформа аясында баға құрау тізбегінен маркетингтік және көлік шығындары алынып тасталды. Ведомство мамандары 100-ден аса елдің өзекті бағалары бар халықаралық дерекқорға қол жеткізді. Жаңа баға қалыптастыру механизмі негізінде тегін медициналық кепілдендірілген көмек көлемі мен МӘМС шеңберінде дәрілік заттардың 2,9 мың сауда атауы, бөлшек және көтерме сауда үшін 4,9 мың атауы бойынша бағалар қайта қаралды.

Дәрілік заттар нарығының барлық қатысушылары таңбалау жүйесіне қосылған. Бұл қадағалау мен реттеу тиімділігін арттыруға ықпал етеді. Саланы цифрландыру және ЖИ енгізу бойынша ауқымды жұмыстар жүргізілуде. Медициналық ақпараттық жүйелерде электрондық рецепт жазу мен дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету жүйелерін біріктіру нәтижесінде рецепт рәсімдеу уақыты 2 есе қысқарды. Сонымен қатар "Әлеуметтік әмиян" жобасы аясында цифрлық тетіктерді пайдалана отырып, 708 медициналық ұйымда 10 млн-нан астам электрондық рецепт жазып берілді.

Мемлекет басшысы өзімізде жасалатын дәрі-дәрмектің түрі мен санын көбейтуге қатысты маңызды міндет қойды. Ол үшін дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды тіркеудің жеңілдетілген тетігі енгізілді. Нәтижесінде Қазақстанда жаңа препаратты тіркеу 2-5 жылдан 100 жұмыс күніне дейін қысқарды. Яғни, дәрілердің ең жаңа түрлері, емдеу және диагностикалау әдістері тұрғындар үшін қолжетімді бола түсті. Сондай-ақ дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың сапасын бақылаудың қосымша форматы енгізілді. Ол дәрі-дәрмекті нарықтан және денсаулық сақтау ұйымдарынан сұрыптап, таңдап сатып алуды көздейді. Мұндай тәсіл отандық нарықта контрафактілік өнімдердің жолын кесуге мүмкіндік береді", - деп атап өтті Олжас Бектенов.

Премьер-министр Үкімет отандық фармацевтика өндірушілеріне жүйелі түрде қолдау көрсетіп келе жатқанын атап өтті. Басты мақсат - сыртқы нарықтарға тәуелділікті азайту және дәрілік заттарды халыққа барынша қолжетімді ету.

Сонымен қатар дәрілерді дер кезінде жеткізуге қатысты мәселелер, әсіресе, жылдың басында, жиі туындайды. Логистика мен сатып алу рәсімдерінің созылып кету проблемалары бар.

Ал көптеген науқастар дәрі-дәрмекті үзбей, кестеге сай қабылдауға тиіс. Сондықтан осы бағыттағы жұмысты күшейту керек", - деп тапсырды Олжас Бектенов.

Аталған мәселелерді шешу үшін белсенді түрде саланы цифрландыру жұмыстары қолға алынды.

Премьер-министр дәріханаларда рецепт бойынша берілген дәрілердің тиісті сапада және қолжетімді бағада міндетті түрде болуын қамтамасыз ететін жүйені жолға қою қажет екенін атап өтті. Денсаулық сақтау министрлігіне "СК-Фармация" компаниясымен және әкімдіктермен бірлесіп, келесі жылға арналған дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдарды уақтылы сатып алу және үздіксіз жеткізу жұмыстарын қамтамасыз ету тапсырылды.

Үкімет отырысының қорытындысы бойынша Премьер-министр мемлекеттік органдар мен әкімдіктерге бірқатар тапсырма берді.

Денсаулық сақтау министрлігі монополияға қарсы органмен бірлесіп, бөлшек саудадағы дәрі-дәрмек бағасының негізсіз өсуіне жол бермеу шараларын қабылдасын.
Денсаулық сақтау министрлігі Цифрландыру министрлігімен бірлесіп, денсаулық сақтау жүйесіне, атап айтқанда, жоспарлау, дәрі-дәрмек пен медициналық бұйымдарды жазып беру және сатып алу рәсімдерінде жасанды интеллектіні енгізу шараларын жүзеге асыруға тиіс. Сонымен қатар халықтың тарапынан келіп түсетін сұрақтар мен шағымдарға дереу жауап беру қажет.
Денсаулық сақтау министрлігіне Мәдениет және ақпарат министрлігімен, әкімдіктермен бірлесіп, дәрілік заттармен қамтамасыз ету туралы халықпен тұрақты негізде кең ауқымды ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізуді тапсырамын. Бұқаралық ақпарат құралдарын, цифрлық платформаларды, әлеуметтік желілерді, өңірлік іс-шараларды барынша пайдалану керек.

Біздің міндетіміз - денсаулық сақтау саласын барынша ашық, әділетті және ең бастысы, барлық азаматтар үшін қолжетімді ету", - деп қорытындылады Премьер-министр Олжас Бектенов.

Үйлестіру мен бақылау Премьер-министрдің орынбасары Қанат Бозымбаевқа жүктелді.

11.11.2025, 12:10 8106

Геологиялық барлау - өнеркәсіптің негізі: Үкімет Президент тапсырмасы бойынша барланған жер қойнауы көлемін 2,2 млн шаршы шақырымға дейін жеткізеді

Мемлекет басшысы халыққа Жолдауында геологиялық барлау жұмыстарын күшейтуді маңызды міндет ретінде айқындады. Саланың дамуы еліміздің өнеркәсіптік негізін қалыптастыруға ықпал етеді. Осы орайда барланған жер қойнауының көлемін 2,2 млн шаршы шақырымға дейін жеткізу үшін ауқымды жұмыс жүргізіліп жатыр. Бұл міндет келесі жылы орындалатын болады", - деп атап өтті Олжас Бектенов.

Бүгінде Жер қойнауын пайдаланудың бірыңғай платформасы құрылды. Онда 22 мемлекеттік қызмет көрсетіледі. Аталған платформа лицензияларды автоматты түрде беруге және міндеттемелердің орындалуына мониторинг жүргізуге мүмкіндік береді. Қазіргі таңда 3,5 млн-ға жуық бастапқы геологиялық ақпарат цифрландырылды. Бұрын дәстүрлі қағаз нұсқада, магниттік таспаларда және фотосурет түрінде сақталған.

Премьер-министр Өнеркәсіп министрлігіне Қаржы, Жасанды интеллект министрліктерімен және Ұлттық геологиялық қызметпен бірлесіп, келесі жылдың соңына дейін тарихи деректерді цифрландыру жұмыстарын аяқтауды тапсырды. Бұл, жалпы алғанда Қазақстан бойынша тарихи және жаңа геологиялық ақпаратқа қол жеткізуді оңайлатып, инвестиция тарту, кен орындарын барлау мен игеру жобаларын жүзеге асыруды жеңілдетеді.

Сонымен қатар геологиялық карталарды жаңарту мәселесіне де назар аударылды. Мамандардың айтуынша, қазіргі қолданыстағы геологиялық карталар біршама ескірген. Олар кен орындарының әлеуеті мен нақты орналасқан жерін дәл анықтауға мүмкіндік бермейді. Сондықтан геологиялық карталардың ауқымын кеңейту жұмыстарын жалғастыру қажет.

Сондай-ақ геологиялық барлау ісіне заманауи ғылыми әдістерді енгізуге жағдай жасаған жөн. Осы орайда елордада Геологиялық кластер құрамында заманауи зертхана құру жоспарланып отыр. Ол минералдық-геохимиялық және талдамалық зерттеулер жүргізу үшін қажет.

Өнеркәсіп министрлігі Қаржы министрлігімен және Ұлттық геологиялық қызметпен бірлесіп, 2026 жылы аталған зертхана құрылысын бастауды қамтамасыз етуі қажет.

Мәселені талқылауды қорытындылай келе, Премьер-министр Олжас Бектенов салалық министрліктер мен ведомстволарға бірқатар тапсырма берді.

Өнеркәсіп министрлігіне жыл соңына дейін ел аумағының 1:50 000 масштабындағы нақты геологиялық картасын жасау үшін жобалау-сметалық құжаттаманы әзірлеуді қамтамасыз ету.
Өнеркәсіп министрлігіне Қаржы министрлігімен бірлесіп, 2026 жылы карталарды әзірлеудің заманауи әдістеріне көшу жобасын жүзеге асыруға кірісу. Ол үшін озық технологиялар мен пилотсыз ұшу аппараттарын барынша пайдалану қажет.
Өнеркәсіп министрлігіне мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп, 2026 жылдың бірінші жартыжылдығының соңына дейін Жер қойнауын пайдаланудың бірыңғай платформасы аясында кеңістіктік деректерді интеграциялауды қамтамасыз ету. Бұл инвесторларға жер қойнауын пайдалану саласындағы мүмкіндіктер мен шектеулерді көріп, бағалауына мүмкіндік береді.

Премьер-министр геологиялық саланы қолдау, оны қаржыландыру көлемін ұлғайту, инвестиция тарту үшін қолайлы жағдай жасау Үкіметтің ерекше назарында болатынын атап өтті.

Жалпы үйлестіру жұмыстары Премьер-министрдің бірінші орынбасары Роман Склярға жүктелді.

10.11.2025, 19:59 19781

Мемлекет басшысы Жоғары аудиторлық палатаның төрағасы Әлихан Смайыловты қабылдады

Сурет: Akorda

Қасым-Жомарт Тоқаевқа ведомствоның биылғы тоғыз айдағы қызметінің есебі және 2026 жылға арналған жоспары таныстырылды, деп хабарлайды Ақорданың баспасөз қызметінен.

Әлихан Смайылов мемлекеттік аудиторлар жалпы құны 32 триллион теңге болатын 18 ірі тексеру жүргізгенін айтты. Бұл 2024 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 22,8 триллион теңгеге көп.

Президентке мемлекет пайдасына 112 миллиард теңге өндірілгені туралы мәлімет берілді. Анықталған кемшіліктерді жою үшін Үкіметке және аудит нысандарына 96 ұсыным мен 800-ге жуық орындалуға міндетті нұсқама жіберілді. Аудит қорытындысы бойынша 42 материал құқық қорғау органдарына жолданды.

Әлихан Смайылов Жоғары аудиторлық палатаның қызметін цифрландыру шеңберінде аудиторлық жұмыстың барлық кезеңдерін автоматтандыратын ақпараттық жүйе енгізілгенін жеткізді.

Ведомство келесі жылы 40-қа жуық аудиторлық тексеріс жүргізуді жоспарлап отыр. Атап айтқанда, тексеру жұмыстары отандық фармацевтикалық өнім өндірушілерді қолдау, инвестиция тарту, автомобиль жолдарын дамыту, мемлекеттік ақпарат саясаты бағыттарын, "Қазақтелеком" АҚ, "Қазпошта" АҚ және Ішкі істер министрлігінің Қылмыстық атқару жүйесі комитетін және тағы басқа мекемелерді қамтиды.

Кездесу соңында Қасым-Жомарт Тоқаев мемлекеттік аудитті жетілдіру бойынша бірқатар нақты тапсырма берді.

04.11.2025, 13:39 138571

Қазақстанда дәнді және басқа да ауыл шаруашылығы дақылдарының рекордтық өнімі жиналды

Сурет: Depositphotos

Ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаров Үкімет отырысында 2025 жылғы егін жинау жұмыстарының қорытындылары туралы баяндады, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.

Ол аяқталған маусым ауыл шаруашылығы өндірісінің тұрақты өсімін көрсеткенін атап өтті.

Биыл тек дәнді дақылдар бойынша ғана емес, сонымен қатар бұршақты және майлы дақылдар сияқты жоғары рентабельді әрі сұранысқа ие дақылдар тұрғысынан да рекордтық жыл болды. Бұл дақылдарға егіс алқаптарын әртараптандыру шеңберінде ерекше назар аударылды", деді Айдарбек Сапаров.

Министр бүгінгі күні республика бойынша астық жинау аяқталғанын, 16 млн гектар алқаптан гектарына 17 центнер орташа өнімділікпен 27 млн тонна астық қамбаға құйылғанын атап өтті. Бидай 12,2 млн гектардан жиналып, 20,3 млн тоннасы бастырылды - бұл өткен жылмен салыстырғанда жарты млн тоннаға көп.

Егіс алқаптарын әртараптандыру нәтижесінде бидайдың егіс көлемі шамамен 900 мың гектарға қысқарғанымен, өндіріс көлемі азаймай, керісінше артты. Бұл озық агротехнологиялардың тиімділігін дәлелдейді.

Министрдің сөзінше 4 млн тоннаға жуық арпа жиналған. Бұршақ дақылдарының түсімі алғаш рет 1 млн тоннаға жетті. Майлы дақылдар бойынша бүгінгі күннің өзінде рекордтық 4,3 млн тонна жиналды және егін жинау жұмыстары жалғасып жатыр. Сонымен қатар 2,9 млн тонна картоп, 3,8 млн тонна көкөніс, 2,6 млн тонна бақша дақылдары жиналды. Мақта жинау жұмыстары аяқталды. Тамшылатып суаруды қолдану нәтижесінде кейбір шаруашылықтар гектарынан 50 центнерге дейін өнім алды.

Жалпы алғанда, орташа өнімділік 30 ц/га деңгейінде қалыптасып, 428 мың тонна шитті мақта жиналды - бұл өткен жылмен салыстырғанда 42%-ға көп.

Ең көп оқылғаны